Radio Zamaneh Director Mehdi Jami's reply [1]
to: This is Radio Teheran [2]

سنجش یک گزارش - بخش اول

در باره انتقادات تند و تیز روزنامه فولکس کرانت از زوایای مختلف می
توان روشنگری کرد اما این بحث را چنان باز می کند که دایره مفاهیم را
وسیعتر از آن می سازد که بتوان به کوتاهی طرح و جمع کرد. می توان نشان داد
که نویسندگان گزارش از پیش تصمیم خود را گرفته بوده اند که چه بنویسند و
گرنه در منابع خود دقت بیشتری می کردند و به آنها تنوع کافی می دادند.
نویسندگان فولکس کرانت وقتی با من مصاحبه می کردند گفتند که روزنامه ما
شبیه گاردین است. از چپ آمده ایم و توان روشنفکرانه داریم. اما حاصل کار
آنها اگر نمونه ای از شیوه کار عمومی روزنامه باشد باید ادعاشان را در
باره شباهت به گاردین مانند ادعاهاشان در باره رادیو زمانه دانست! چپ
گرایی آنها بیشتر مرا به یاد چپ دگماتیک روسی می اندازد تا چپ دینامیک
اروپایی.

می توان نشان داد که مصاحبه شوندگان در مواضع خود از گروههایی نمایندگی
می کنند که محبوبیت فراگیر ندارند. دو تن از آنها سلطنت طلب اند و آن را
پنهان نکرده اند، یکی طرفدار مجاهدین خلق است، یکی از گروه حزب الله جدا
شده است و طرفدار آیت الله بروجردی است و دیگری به سازمانی وابستگی دارد
که کمتر کسی می شناسد. این افراد که به عقاید آنها احترام می گذارم هر چه
باشند نماینده خوبی از تنوع ایرانیان در داخل یا خارج از کشور نیستند.
روزنامه نمی تواند با اتکای یکجانبه بر افرادی از گروههای معین سیاسی در
باره رسانه ای که می خواهد فراگیر باشد قضاوت کند.

می توان بآسانی نشان داد که گزارشگران هیج گونه شناخت دست اولی از آنچه
موضوع گزارش و ادعاهای مصاحبه شوندگان است ندارند. آنها زبان فارسی نمی
دانند تا خود ارزبابی بی واسطه ای از زمانه و پوشش خبری و رسانه ای اش
داشته باشند. می توان بجرات گفت که آنها درک روشنی هم از روزنامه نگاری
شهروندی ندارند. چنانکه مصاجبه شوندگان هم. به همین ترتیب آنها نه بافت
رسانه ای ایران را می شناسند و نه حتی دیگر رسانه های ناشی از طرح
پلورالیسم رسانه ای پارلمان هلند را. بسیار ساده است که بین زمانه با مجله
کارگاهی زیگ زاگ یا جدید مدیا مقایسه کنیم و ببینیم که این دو شریک رسانه
ای زمانه مثلا بدون هیچ کار سیاسی صرفا به تنوع بخشیدن به صحنه رسانه ای
فارسی زبان همت گماشته اند و موفق هم هستند. هیچ استدلالی نمی تواند زمانه
را به غیرسیاسی بودن توصیف کند و آن را نقطه ضعف زمانه بشمارد اما استدلال
خود را به دیگر رسانه های همسو با آن نعمیم ندهد.

زمانه از زمان راه افتادن اش تا امروز از این بختیاری برخوردار بوده
است که گروه وسیعی از افراد سرشناس داخل و خارج از ایران با آن همکاری
داشته اند. شماری از آنها زندانیان سیاسی بوده اند (مانند منیره برادران و
شهرنوش پارسی پور)، شماری از سرآمدان روشن اندیشی ایران اند (مانند
محمدرضا نیکفر)، گروهی از نویسندگان بنام و ضدسانسور اند (مانند عباس
معروفی)، برخی چون ابراهیم نبوی برنده جایزه های معتبری از همین هلند
هستند مانند جایزه پرنس کلاوس (در سال 2005) و بسیاری از آنها از تعقیب
شدگان جمهوری اسلامی اند (مانند نیک آهنگ کوثر) و کسانی از ایشان از
منتقدان جدی اندیشه دینی اند و روشنفکرانی سکولار (مانند مهدی خلجی و عبدی
کلانتری). آسان می توان دید که هیچ یک از این چهره های شاخص طرف مشورت و
مصاحبه فولکس کرانت قرار نداشته است. این یا بی اعتنایی به جمعی است که
گرد زمانه جمع آمده اند و یا نشناختن آنهاست و هر دو البته برای کسی که
مدعی کار زمانه است خبطی عظیم.

گزارشگران فولکس کرانت با نادیده گرفتن شبکه بزرگ همکاران زمانه که
نزدیک به 200 نویسنده و روشنفکر و تحلیلگر و هنرمند و روزنامه نگار را در
بر می گیرد و با اتکا به نظر کسانی که غالبا روزنامه نگار نیستند و یا
درکی کهنه از روزنامه نگاری دارند گزارشی ارائه می کنند که از دادن تصویری
نزدیک به واقعیت ناتوان است. در دوری از این واقعیت است که آنها می توانند
برچسب بزنند که زمانه چنین است و چنان. اما اگر زمانه به این بی اعتباری
بود که گفته اند فکر نکرده اند چرا باید افراد شاخص و معتبر گرد آن جمع
آیند و به آن کمک کنند؟

آنها می نویسند که شمار 120 هزار نفر خواننده (یونیک ویزیتور) بخش خبری
زمانه در ماه اوت چیز مهمی نیست اما نمی نویسند که موقعیت زمانه در بازار
رسانه و در میان شرکای رسانه ای اش کجاست. آنها و مصاحبه شوندگان شان در
عوض به آمار چند میلیونی کاربران اینترنت در ایران اشاره می کنند گویی که
دیگر رسانه ها مثلا به این چند میلیون دسترسی دارند و این تنها زمانه است
که ندارد. این مثل آن است که بگوییم در جامعه ایران فرضا 40 میلیون فرد
باسواد وجود دارد اما فلان روزنامه فقط 100 هزار یا 300 هزار تیراژ دارد
پس هنوز خیلی عقب است! اگر همین استدلال را در باره خود فولکس کرانت به
کار بریم نتیجه چه خواهد بود؟ این نوع مقایسه های نادرست اگر سهوا اتفاق
افتاده باشد نشانه محک نخوردن روش کار گزارشگران است و نابلدی آنها و اگر
عمدا باشد که البته نیاز به توضیح ندارد.

جهت تنویر افکار مخاطبان باید بگویم که زمانه از شرکای رسانه ای خود که
به همه آنها حرمت می گذارد جلوتر است. حتی سایت «گذار» با همه سیاسی بودن
اش به پای زمانه نمی رسد و «شهرزاد نیوز» هم با وجود اینکه باید بر اساس
معیارهای فولکس کرانت سایتی موفق باشد مخاطب زمانه را ندارد. برای همه
کنجکاوان آسان است که با مراجعه به منابع عمومی مانند الکسا موقعیت زمانه
را با دیگران بسنجند. زمانه نه تنها با رسانه های نوپای طرح پلورالیسم
رسانه ای بخوبی قابل مقایسه است بلکه در قیاس با سایتهای قدیمی تری مانند
رادیو فردا هم از برخی جهات جلوتر است. کافی است میزان لینک هایی را که
کاربران وب به مطالب زمانه داده اند با میزان لینک هایی که به فردا داده
اند بسنجیم. زمانه اصلا شرمسار کارآمدی خود نیست. شبکه سوم تلویزیون هلند
از زمانه خواست با گزارشگران روزنامه در یک برنامه در باره بررسی ادعاهای
ایشان شرکت کنیم. ما آماده بودیم. آنها تن زدند. نگران چه بودند؟

گزارشگران فولکس کرانت مدام نقل قول می کنند. اما هر گزارشگر خوبی می
داند که نقل قول کافی نیست. استدلال هم لازم است. آنها استدلالی ندارند.
نقل قول هاشان هم یکسونگرانه است و مخدوش. مثلا من به انها توضیح دادم که
چرا از پخش ادامه مصاحبه با امیر فرشاد ابراهیمی جلوگیری کردم اما آنها
ترجیح داده اند به خطا بنویسند که مصاحبه اصلا پخش نشد و به دلایل مهمی که
آورده بودم اعتنا نکرده اند.

من گفتم که پس از پخش فسمت اول مصاحبه با امیر فرشاد ابراهیمی در باره
ماجرای ضرب و شتم نوری و مهاجرانی - دو وزیر دوره آقای خاتمی - جلو ادامه
کار را گرفتم زیرا آقای ابراهیمی در آن مصاحبه مدعی می شود که قرار بوده
آقای نوری ترور شود بدون آنکه شاهدی جز خودش ارائه کند. بعلاوه او فردی را
با ذکر نام متهم به داشتن چاقو برای ترور می کند. هیچ رسانه ای نمی تواند
در این دست مسائل لاقید باشد. برای ما قطعی است که نمی توان کسی را در
رسانه متهم کرد بدون اینکه به او محل دفاع داد و نمی شود آنچه را بر عهده
دادگاه است از رسانه طلب کرد همچنان که نمی توان هر خبری را بدون وارسی آن
منتشر کرد. من از همکاران ام خواستم که از آقای ابراهیمی سند و شاهد بیشتر
طلب کنند و با کسان دیگری نیز مصاحبه کنند تا موضوع از جوانب مختلف بررسی
شده باشد. این تصمیم کاملا قابل دفاع است و کسی نمی تواند با برچسب زدن،
راه این دست خبردهی را به زمانه هموار کند. آیا فولکس کرانت خود حاضر است
حرفهای آقای ابراهیمی را بی درخواست سند در این زمینه منتشر کند؟

آقای ابراهیمی می گوید زمانه پروانه ای است که از داغی شمع خبر می دهد.
کسی نباید انتظار داشته باشد که رسانه بیش از این بگوید. رسانه حتی در جنگ
هم شرکت کند نمی جنگد. صرفا گزارش می دهد.

-----------------------------
این بحث را در بخشی دیگر با بررسی مساله سیاسی بودن با نبودن زمانه ادامه می دهم.

-----------------------------

متن کامل گزارش فولکس کرانت را در اینجا بخوانید:
"رادیو زمانه برنامه های بی خطر می سازد" [3]

In English: This is Radio Teheran [4]