کنفرانس سه روزه دگر اندیش ستیزی و بهایی آزاری – تورنتو

اکنفرانس سه روزه دگر اندیش ستیزی و بهایی آزاری در ایران – دانشگاه تورنتو

سعید سلطانپور

این گزارش برای مجله هفته ( مونترال ) تهیه شده است که روز سه شنبه 5 جولای منتشر خواهد شد. ( س).

کنفرانس روز جمعه اول جولای برابر با 144 مین سال تاسیس کانادا در بعداز ظهری گرم و افتابی در سالن تاتر الیزابت بدر در شماره 93 خیابان چارلز شرفی در ساعت 6 بعداز ظهر با خوش امدگویی پروفسور لیندا نورثراپ – ریس بخش تمدن های خاور میانه و نزدیک دانشگاه تورنتو اغاز بکار کرد. نورتراپ گفت که موسسه ایران شناسی دانشگاه تورنتو پیشتاز در دانشگاهی در امریکای شمالی می باشد. وی به معرفی دکتر توکلی پرداخت. دکتر توکلی به همراه دکتر عباس امانت ( دانشگاه ییل ) و دکتر احمد کریمی حکاک ( دانشگاه مریلند) ، پنل گشایش و نگرش تاریخی را تشکیل می دادند.

دکتر توکلی طرقی سخنرانی افتتاحیه را با بهایی ستیزی و اسلامگرایی از منظر تاریخی و با استفاده از الگوی “بابی” و ” بهائی” ارائه داد. وی به تغییر در گفتمان ضدبهائی از گفتمانی دینی به گفتمانی سیاسی در طی سالها اشاره کرد. توکلی به و ریشه یابی در تحول تاریخی بهائی ستیزی پرداخت و با این جمع بندی که در نهایت دگرآزاری و دگر ستیزی باید تبدیل به دگر خویشی و دیگر پسندی شود که کلید موفقیت جامعه ای سالم است.

سپس دکتر عباس امانت سخنرانی اش را با عنوان بازنگری تاریخی شروع کرد و به بررسی تاریخ کلان کشی و نسل کشی در ایران پرداخت و این نکته را گوشزد کرد که با وجود خشونت و خونریزی که در تاریخ ایران دیده می شود ایران شاهد کشتارهای زیاد بوده ولی نسل کشی مانند قتل عام ارامنه توسط ترکهای عثمانی یا کشته شدن نزدیک به 5 میلیون انسان مسلمان و هندو ، در جریان استقلال پاکستان نداشته است. او به ساختار “دیگر” و بیگانه اشاره داشت و ایرج و تورج از شاهنامه و فرهنگ اساطیری و همچنین ایران و انیران را از آن به مثال آورد. وی این جریان را دارای 4 وجه دا نست ا- فرا اسلامی بود. اسلام را پایان یافته می دانست.

2- از اعتقاد مسلحانه در دوران اولیه به فاز گفتمان رسیده بود – ترویج از راه تبلیغ

3- جامعه سیال بود ( از طبقات مختلف اجتماعی به ان پیوسته بودند – زنان حق شرکت داشتند

4- پیامش بوی تجدد می داد در حالیکه زبانش زبان مردم می داد. امانت گفت که بدلیل امنیت زمان پهلوی ، طبقات متوسط و نخبگان جامعه بهایی بیشتر شد که باعث شد پیام به دگر اقشار کمتر منتقل شود . وی سخنانش را با شعری از اودن پایان برد.

دکتر احمد کریمی سخنران اخر این پنل بود که به بیان فرایند تخریب به عنوان نوعی دگرازاری پرداخت و آن را در چارچوب پیامی به ضعیقتر و زیردست مورد بررسی قرار داد. مثالهایی از روستایی در مازندران تا مرکز نیایش بهایئان در تهران ( حظیره القدس 1955 با تحریک فلسفی ) ،تا مصادره بیمارستان میثاقیه در تهران در 1979 به حاضران نشان داد. حکاک تخریب بناهای بهائی و بابی را از نوع مشابه که در تاریخ اخیر اتفاق افتاده است ، این تخریب ها همانند توپ بستن سومنات توسط طالبان، تخریب مسجد بمبئی توسط هندو ها ، تخریب منازل عربهای فلسطینی در سرزمینهای زیر سلطه اسراییل، علاوه بر تخریب حاوی پیامی مضاعف مانند تجاوز جنسی به اسرای جنگی است که برای غلبه رو کامل فراسوی برتری رزمی تلقی می شود. حکاک این نکته را مطرح کرد که تخریب اماکن بهائی همیشه به نوعی سازندگی منجر شده است و واکنش بهائیان در این مورد قابل تقدیر است. حکاک در پایان اشاره کرد که در حالیکه ستم به بهایئان باید جدی گرفته شود ولی باید مواظب بود که جنبه های متا فیزیکی به گونه ای کنترل شوند که بنیان های ان را ه را بر اندیشه های انسانی ( عقلی ) تنگ نکند.

بخش اول بدون پرسش و پاسخ به اتمام رسید. دکتر توکلی از حضار که بیش از 300 نفر می رسیدند ، خواست که به ساختمان ویکتوریا( مجاورت تاتر ) برای قدردانی از دکتر عبدالکریم لاهیجی ( حقوقدان و فعال حقوق بشر ) بروند. در این قسمت شیرین عبادی از طریق تله کنفرانس از سنت خوبی که جدید ا در بین ایرانیها برای بزرگداشت اشخاص مرسوم شده است قدردانی کرد و ضمن استاد خواندن لاهیجی از سابقه مبارزاتی وی برای احقاق حقوق بشر وی که منجر به مهاجرت و مصادره اموال وی در ایران شده است ، تشکر کرد. منصور فرهنگ نیز از لاهیجی تقدیر کرد..

.حاشیه : حضور داوطبان جوان برای تحویل کارتهای شرکت کنند گان که از قبل برای شرکت دراین کنفرانس ثبت نام کرده بودند ، مشخص بود.

*کلیه مراسم ضبط تلویزیونی شده است که در سایت موسسه ایران شناسی برای استفاده عموم گذاشته خواهد شد.

* اقای عظا و ندا معینی حامیان مالی این برنامه بودند که خانم نورتراپ از انان تشکر کرد.

شنبه دوم جولای 2011-0

پنل اول تحت عنوان دعوت نفی و سرزمین موعود از ساعت 9:30 تا 11 بامداد با شرکت محمد افنان ( پژوهشگر ) تحت عنوان مراحل تدریجی دعوت باب و به مدیریت مارتا سیسمید جی بوا از دانشگاه تورنتو اغاز شد.

سپس بهروز جباری پژوهشگر که به شعر و ظنر علاقه خاصی دارد در مورد حدمت بهایئان به شعر فارسی سخن گفت. اخرین سخنران دکتر کامران اقبال از دانشگاه روهر سخنرانی تخت عنوان ” نگرش عبدالبها به مهاجرت یهودیان به فلسطین ” پرداخت.

پنل بعدی که با کمی تاخیر شروع شد تا ساعت 1 بعدازظهر ادامه داشت. عنوان این پنل تجدد جنسی بود با مدیریت ریوان سندلر از دانشگاه تورنتو ، بود. فرزانه میلانی از دانشگاه ویرجینیا به نقش طاهره پرداخت.

نگار متحد ه از دانشگاه دو ک در مورد کاشانه ، اینده عکس برداری بابیان و بهایئان در قرن 19 ، سخن گفت. و اخرین سخنران سیامک ذبیحی مقدم ازدانشگاه حیفا بود که تحت هنوان “ایین بهایی و زن ایرانی ” سخن گفت.

سیاست های چهانی هویت ها ی فرامرزی ، عنوان پنلی بود که بعد از ناهار در ساعت 2:40 اغاز به کا رکرد. جنیفر جنکییز از دانشگاه تورنتو به معرفی فیروز کاظم زاده از داتشگاه ییل پرداخت. دکتر فیروز کاظم زاده عضو کمیته بین المللی ازادی مذاهب در امریکا از سال 1998 تا 2003 بود که توسط بیل کلینتون منصوب شده بود. فیروز زاده که فرزند یک دیپلمات ایرانی متولد مسکو هست در زمینه های تاریخی روس و انگلیس و بهاییان پرداخت. فیروززاده که شخصا اسناد روسها و انگلیسها را در این مورد مطالعه کرده است گفت که هم انگلیس و هم روس ها شناخت چندانی از این جریان نداشتنند هر دو کشور خواهان ثبات قاجاریه بودند بنابراین نمی خواستنند که حرکتی این ثبات را شکننده کند. انگلیسها می خواسنتند راهشان به هند مسدودنشود. گزارشات ارسالی مامورین سفارت خانه عمدتا از منابع دولتی دریافته می شده است.

سخنران بعدی دکتر هما یون کاتوزیان استاد دانشگاه اکسفورد بودکه در مورد حادثه معجزه سقا خانه چهار راه اشیخ هادی در تیر ماه 1303 که به مجروح و کشته شدن کارمند سفارت امریکا منجر شد با حاضران سخن گفت.

دکتر مینا یزدانی اخرین سخنران این گروه بود که تحت عنوان بهایی هراسی در اندیشه سیاسی ایرانیان ، سخن گفت. وی با انتقاد از ال احمد که بهاییان را در اختلافات قلمی اش با راسخ ، وابسته خوانده است انتقاد کرد. وی سپس از شیخ جمال افغان گفت که از وابستگی بهاییان مطلبی در روزنامه اش ننوشته است در حالیکه به صراحت از میرزا احمد خان به عنوان عامل انگلیس برا ی تفرقه میان مسلمانان عمل می کند ، سخن گفته است.

پرسش و پاسخ برگزار شد. دکتر مجید تفرشی که از لندن برای شرکت در این کنفرانس به تورنتو امده است گفت در حالیکه ستم به بهاییان نباید ندیده گرفته شود ولی از سوی دیگر هم نباید گونه ای تلقی شود که منتقد بهاییان ( از منظر اکادمیک ) متهم به بهایی ستیزی شود. وی پیشنها د کرد که در اینده امکان شرکت منتقدان در این کنفرانس داده شود تا همه از یک سو نباشند.

اخرین پنل روز شنبه با عنوا ن جدل ها و چالش ها با مدیریت هایده مغیثی برگزار شد.

در این پنل محمود صدری، استاد جامعه شناسی از دانشگاه زن تگزاس بود که به موضوع حجتیه ونقش متقابل بهاییت پرداخت. سخنرانی صدری که خود تا سال 1378 عضو حجتیه بوده است با اطلاعات جالبش از انجا که حجتیه در تقابل با بهائیت توسط شیخ محمود حلبی بوجو د امده بود ، ، جذابیت زیادی برای حاضران داشت.

شرکت کننده بعدی ناصرمهاجر بود که بدلیل بیماری نتوانست در پنل حاضر شود.

شهرام خلدی به بررسی نقش خاطرات منتشر شده خلخالی –فلسفی –فردوست و دیگر خاطرات که به نظر وی خط دار بر علیه بهاییان با کمک وزارت اطلاعات و حسینیان و عبدالله شهبازی و علی دوانی نوشته شده است سخن گفت. خلدی که تز دکترای خود را دراین باره نوشته است از مسعود بهنود و محمد سیف زاده نیزد رمورد موضع گیریشان در مورد بهایئان انتقاد کرد.

آخرین سخنران سلی شاهور بود که گفت از هفت

سالگی به اسرائیل رفته است و به همین دلیل فارسی را با لهجه صحبت می کرد. وی با شوخی گفت وقتی از من می پرسند به زبان فارسی تسلط داری می گویم من هم زبان فارسی و هم زنم را دوست دارم ولی به هیچ کدامشان تسلط ندارم. شاهور استا د دانشگا ه حیفا هست که در مورد مدارس بابهاییان در ایران صحبت کرد وی که وقت کم اورده بود
با شوخی به هایده مغیثی گفت سخت گیرترین مدیر گیر پنل ما افتاده است.

شاهور تنها سخنرانی بود که سخنانش را با برجسته کردن مواضع مسلمانان نظیر ایت الله منتظری و حسن یوسفی اشکوری در مورد بهاییان انرا ستود.

روز یکشنبه سوم جولای ، اولین پنل با مدیریت دکتر کامران میلانی تحت عنوان ازار شناسی بر گزارشد. شرکت کنندگان در این پنل ، دکتر مهرداد امانت – عرفان ثابتی و پروفسور فریدون وهمن از انشگاه گپنهکاک بودند

میلانی سخنانش را با یاد زندانیان سیاسی و کشته شدگان حوادث اخیر ایران یاد کرد و گفت که باید بر حقوق شهروندی همه هموطنان باید اصرار ورزید. میلانی گفت که جامعه بهایئیان باید از گوشه به مرکز جامعه حرکت کند. دکتر مهرداد امانت – استاد تاریخ دانشگاه کالیفورنیا – تحت عنوا ن نگرش تاریخی به مرده ازاری به بررسی کشته شدگان بهایی و مشکلات دفن انها در قبرستان های مسلمانان و تخریب قبرستان های بهایئان یاد کرد مجموعه فرهنگی خاوران بر روی این زمینها بنا شده است و برای اینکه مشکل نجاست خاک قبرستان ( ادعای علما ی شیعه ) بر طرف شود تا حدود چندین متر خاکبرداری شده است و بنا از ان عمق شروع شده است امانت، به بررسی «مرده‌آزاری» بهاییان در طول تاریخ پرداخت و گفت، سوزاندن جنازه و بی‌احترامی به مردگان اخراج مردگان خارج از دین ریشه در آیات قرآنی دارد…گویا باید مردگان خارج از دین را از گورستان خارج کرد تا ارواح مومنین آسیب نبینند.

امانت گفت که بسیاری از مسلمانان برای رستگاری مردگان خود، اجسادشان را به عتبات می‌فرستادند.

امانت با مقایسه سوزاندن مرده‌ها در غرب و ایران گفت که در غرب اگر سوزاندن جسد امری عادی است، اما سوزاندن جسد در ایران اهانت به بازماندگان است

در توضیحات یک سوال کننده ، پروفسور وهمن گفت که فرهنگ دفن کردن از زرتشتیان به ارث رسیده است که دران اتش و خاک نقش مهمی داشته است و سوزاندن را باید دراین چارچوب بررسی کرد.

سخنران بعدی عرفان ثابتی دانشجوی دکترای دانشگاه لنکستر بود که در زمینه روی اوردن جمهوری اسلامی و کیهان به مسله ” فرقه ” ( کالت ) که در دهه 690 تا 70 در امریکا بوده است و انها از این مرحله عبورکرده اند پرداخت. وی گفت که در سال گذشته 5 موسسه برای مبارزه با دینهای جدید در قم تاسیس شده است باضافه یک معاونت در وزارت اطلاعات بنام ” ا.ب.ا ” و دو معاونت در بسیج و وزارت کشور برای مبارزه با عرفانهای کاذب ” ثابتی گفت که مدتها هست که بهایی بودن فرقه ضاله خوانده نمی شود بلکه علیه امنیت ملی محسوب شده و مجازات 5 سال حبس دارد. و ی اشاراتی به جوادلاریجانی در مصاحبه با رسانه های غربی در مورد عدم اشاره به بهائیان دارد. عرفان همچنین درمورد اتهامات جنسی د رمورد بهاییان و اتهام ابزاری از دختران برای جذب جوانان صحبت کرد. در پایان ، عرفان که سخنانش را از روی نوشته نمی خواند با تشویق زیاد حاضران روبر و شد.

در هنگام پرسش و پاسخ ثابتی در پاسخ به یک دانشجوی دکترا در مورد عدم شرکت منتقدان دراین کنفرانس گفت” که تا بحال 150 سال مخالفان هر چه خواسته اند گفته اند حالا ما هرچه می خواهیم می گوییم و هر کس را که بخواهیم دعوت می کنیم. که با تشویق جمعی همراه شد.

دکتر امانت در توضیح کوتاهی ، اختلاف نظرش را در این مورد با عرفان بیان کرد.

من هم در توضیحی گفتم که بنظر می اید رگه های استبداد ولایت فقیه در بسیاری از ما وجود دارد. همچنین در مورد اینکه اتهامات جنسی همواره از سوی ساواک بر علیه چنبش مسلحانه و بر علیه مجاهدین بعد از انقلاب در جمهوری اسلامی یک تاکتیک روانی موثری بوده است اشاره کردم واینکه بنظر می اید این یک شیوه د ردولتهای استبدادی بر علیه مخالفان هست.

سخنران بعدی ، پروفسور وهمن بود که در مورد ایرانی بودن ایین بهایی و اهمیت ان سخن گفت.

در پایان نیز سوالاتی مطرح شد که بدلیل کمی وقت پاسخگویی به همه انها میسر نشد.

از ساعت 12 تا2 بعد ازظهر پنلی تحت عنوان ” نابردباری ” بر گزار شد. مدیراین پنل دکتر سعید رهنما از دانشگاه یورک بود. مهمانان این پنل منصور فرهنگ، رامین جهانبگلوو آرش نراقی بودند. .

منصور فرهنگ در تشریح ساختار سیاسی ایران، آن‌را به ساختاری قبیله‌ای و عشیره‌ای تشبیه کرد.

او گفت: «فرهنگ ایران ریشه در فرهنگ عشیره‌ای کهن است. چه در تاریخ قبل و بعد از اسلام، به قدرت رسیدن یک ایل به معنی حذف یا مسلط شدن ایلات دیگر بود و قتل عام یک قوم و یک شهر، نتیجه
فرهنگ شاهنشاهی و ولایت فقیه به عقیده سریح‌القلم برگرفته از همان فرهنگ عشیره‌ای است.»

فرهنگ در تشریح خصیصه‌های جامعه‌ای عشیره‌ای به «منفی بافی، بی‌اعتمادی و

نگاه ابزاری به دیگران، تمایل به تخریب دیگران و دولتی بودن نظام اقتصادی اشاره کرد فرهنگ خواستار تشکیل سازمان عفو بین الملل ایرانی با حضور ایرانیهایی که حق عضویت بدهند و مدیرانی از درون خودشان انتخاب کنند که به صورت حرفه ای به نظارت در مسله حقوق بشر بپردازند.

دکتر آرش نراقی استاد دین و فلسفه دانشگاه بیت‌اللحم پنسیلوانیا سخنران بعدی بود و نراقی گفت فرهنگ مدارا و فرهنگ دینی سوالات همیشگی بوده است. وی گفت1- مدارا از انجا شروع می شود که موضوعی که از دید شما ناحق است.
اما در کناررش بمانیم
۲- جز عملی -پاره‌ای از رفتارها را نادرست بدانیم اما در کنار فرد بمانیم
۳- جز سوم، معیارء تمیز. فرق میان اندیشه‌های درست و نادرست است.

نراقی سپس به مقایسه بینش کثرت‌گرایانه و بینش مطلق‌گرایانه پرداخت. به گفته آرش نراقی، از منظر امر مطلق‌گرا، نمی‌توان ناحق را مدارا کرد. فرد کثرت‌گرا معتقد به مدارا است، اما مرز میان حق و باطل آشکار نیست، و رفتارهای رقبا را باید همسنگ دانست. به اعتبار او دشوار می‌توان تفکر را برتر دانست.

نراقی در باره تجربه مدارا در سرزمین‌های اسلامی، دو مدل را معرفی کرد.:
– مدل عثمانی، نوعی نظام حقوقی و سیاسی به مدت ۵۰۰ سال چارچوبی میان رفتار مسلمانان با سه گروه ارتودوکس‌های ارمنی و یونانی، و یهودیان برپا کرد.

هر یک از این ملت‌ها زیر نظر پیشوایان خود رفتار و روابط مذهبی خودشان را داشتند.
در این ساختار، حدی از رواداری به رسمیت شناخته می‌شد.

مسلمانان اگرچه برای اهل کتاب حدی از مدارا را برقرار می‌کرد.
اما به گفته نراقی، این نوع مدیریت، محدودیت‌هایی هم داشته است. محدودیت‌های مدل عثمانی:
مناسبت‌های غیر مسلمانان و مسلمانان محدودیت‌های داشت ساختن بناهای غیر اسلامی با کسب اجازه دولت مرکزی
مجبور بودند لباس ویژه‌های بپوشند که آنها را از مسلمانان بتوان تمییز داد.
غیر مسلمانان جزیه می‌پرداختند.

به خاطر این محدودیت‌ها، ملت‌های غیر مسلمان در چارچوبی که معین شده بود می‌توانستند آزادانه همکیشان خود را به اتهام ارتداد مجازات کند، بدون آنکه دولت مرکزی دخالت کند. این مساله حقوق فردی دینداران غیر مسلمانان را تهدید می‌کرد و باعث می‌شد شدیدترین خشونت‌ها توسط اعضای همان دین علیه همان‌ها برخورد کند.

نراقی افزود: «مدارا در چارچوب هرم قدرت بررسی می‌شود و رابطه میان فرادست است و فرودست. یعنی رقیبان به شرط فرودست ماندن آزاد هستند.»

نراقی سپس به معرفی مدل دوم اکبرشاه هندی پرداخت. اکبر شاه امپراطور مسلمان قرن ۱۶ هند به دو رکن اتکا داشت رکن اول:.تکثر را به رسمیت شناخت.
رکن دوم، التزام به منطق گفتگو در عرصه عمومی بود. اکبرشاه داور نهایی را عقل می‌دانست..

نراقی با بیان اینکه نقد منصفانه آیین بهاییت فقط با تضمین حقوق شهروندی بهاییان ممکن است از متفکران مسلمان خواست که حساب خود را از خشونت ورزی‌ها جدا کنند.نراقی در پاسخی گفت که بنظر وی یک حکومت سکولار هست که می تواند نسبت به ادیان بی طرف باشد و اینکه حکومت باید از دین جدا باشد نه دولت از دین.. »

آخرین سخنران این پنل، دکتر رامین جهان‌بگلو، استاد دانشگاه تورنتو بود که به بحث در باره خشونت‌زدایی و دگر اندیشی‌ستیزی پرداخت و از اهمیت بخشش و آشتی ملی سخن گفت

جها‌نبگلو می گوید بخشش برای جامعه زخم‌خورده‌ای مثل ایران، بسیار مهم است: «وقتی انسان درگیر زخم‌های عمیق هست، هیچ راهی به جز بخشش و بخشایش باعث التیام نمی‌شود..»
وی مسولیت پذیری تک نک شهروندان را ضروری دانست از سوی دیگر دورغ را یک افت جدی که همه گیر شده است دانست که باید با ان مبارزه کرد

از نظر جهانبگلو، «مساله مهم، تغییر حکومت نیست، بلکه گذار به جامعه‌ای که قابلیت مهار خشونت را دارد.، مهم هست.

دو پنل بعداز ظهر به حقوق بشر اختصاص داشتند. در پنل اول تحت عنوا ن خودی و غیر خودی با مدیریت نیناز شادمان و با شرکت رضا افشاری از دانشگاه پیس که در باره گفتمان و کردار نقض حقوق بشر بهایئان سخن گفت و فرهنگ جامعه و مردم را نیز در بوجود امدن چنین فضایی مسول دانست. و ی معتقد بود که 45 میلیون جوان ایرانی نوع متفاوتی از حاکمیت روحانیون می اندیشند.

سخنران بعدی خانم نازیلا قانع بود که سخنانش را به انگلیسی در مورد نقض حقوق بشر بهایئیان در ایران ارائه کرد. قاتع گفت که در دو سال گذشته مبارزه حقوق بشری بهایئان اثر گذار بوده است.

خانم رودا هسمن استاد حقوق بشر بین الملل با استناد به سخنان رضا افشاری کشتار بهایئان را با کشتار یهودیان در شیو ه های حکومتی یکی خواند وی که فرزند یک مهاجر یهودی زنده مانده از کشتار نازی ها هست در مورد ایند ه ایران اظهار امیدواری کرد وی در هنگام شروع سخنانش در حالی که از یاد چند زن بهایی که در اوایل انقلاب کشته شده بودند صحبت می کرد به گریه افتاد.

اخرین پنل هم در مورد شهر وندی و حقوق ان بودکه در ان موژان مومن د رمورد امر بهایی و سیاست – مهر انگیز کار درمورد خشونت و تبعیض دینی در ایران و لاهیجی در مورد جمهوری اسلامی در برابر کمیته رفع تبعیضات نژادی سازمان ملل متحد نظراتشان را با حاضران در میان گذاشتند. در پایان هم پرسش و پاسخ برگزار شد.

rahehaltv@gmail.com داشت.