جنگ با عروسک ها

در روزهای اخیر یکی از سرخط های خبر در ایران جنگ با عروسک های “باربی” بوده است. متن خبر از این قرار است “به دنبال ممنوعیت فروش عروسک «باربی» در ایران، پلیس نظارت بر اماکن عمومی «ده‌ها» مغازه را به دلیل فروش این عروسک پلمب کرده است.” همچنین خبرگزاری کار ایران، ایلنا ضمن انتقاد از طراحی این عروسک آورده است: «عروسک باربی بر خلاف سایر عروسک‌ها که تداعی کننده کودک بوده و دارای چهره‌ای معصومانه است، یک زن ۲۰ ساله آمریکایی با تمام مشخصات اندامی را نشان می‌دهد که با دقت فراوان طراحی و ساخته شده و با حضور تصاویرش در اکثر مایحتاج و ملزومات ضروری کودکان و نوجوانان… خود را به آنان تحمیل می‌ کند و موجب خرید عروسک می‌شود.» (سایت رادیو فردا، یکشنبه 22 ژانویه 2012)

این خبر مرا بیاد “دن کیشوت” و جنگش با آسیاب های بادی انداخت در داستان معروف “دن کیشوت” نوشتۀ میگوئل سروانتس.(2) در این داستان، قهرمان اصلی، مرد دهاتی پنجاه ساله ای است که کتاب های قهرمانی و شوالیه گری زیاد می خواند و به سبب زیاد خواندن آنها قوای فکریش مغشوش شده، همۀ آنچه را که می خواند حقیقت می پندارد و در نتیجه تصمیم می گیرد که خود دست به عملیّات قهرما نانه بزند. به این جهت با همسایه ای بی سواد بنام “سانچو” که دن کیشوت را ارباب می نامد رهسپار مکانها ودست زدن به ماجراهای گوناگون می شود. یکی از اوّلین ماجراهائی که برای آنها پیش می آید جنگ با آسیاب های بادی است که آنها را غول های وحشی می پندارند. درست همچون دون کیشوت های ایرانی که اندام “باربی” بیست سانتیمتری برایشان همچون اندام یک زن آمریکائی یک متر و چهل سانتیمتریست. جنگ دون کیشوت با آسیاب های بادی درزبان انگلیسی اصطلاحی بوجود آورده که چنین ترجمه می شود: “مبارزه با آسیاب بادی (3) “که معنای آن حمله به دشمنی تصوّری و خیالی یا جنگی بیهوده و برنده نشدنیست. این عبارت گاهی نیز برای رویاروئی با دشمنی که ازو درک صحیحی در دست نیست و یا یک سری عملیاتی که بر اساس سوء تعبیر و درست بکار نبردن معانی قهرمانی، خیال پروری ویا آرمان گرایی بوجود آمده بکار برده می شود. به عبارت دیگر می توان گفت که مبارزۀ دن کیشوت با آسیاب های بادی، تمثیلی ست برای ترویج ارزیابی انتقادی، دیرباورانه، ریشخندانه ی انگیزه ها، توجیهات عقلائی و اقدامات یک قهرمان، یا سیاست های خارجی یک کشور.

تعاریف داده شدۀ بالا دقیقاً با آنچه که در ایران در خبرها آمده و می توان آن را بجای “مبارزه با آسیاب های بادی”، “مبارزه با عروسک های باربی” نامید قابل مقایسه و انطباق است. وهمچنین مبیّن سیاست خارجی ایران که به دنیا اولویّت های ایدئولوژیکی و اجرائی خود را که همان حدیث مفصّل از مجمل خواندن است می نمایاند.

و امّا علاوه بر آنچه گفته شد، من اگر بجای مردان ایرانی بودم مسالۀ تحریک شدن برایم بسیار برخورنده و توهین آمیز بود. با خود می اندیشیدم که آیا من به عنوان یک مرد مسلمان ایرانی بنا به ادّعای دست اندر کاران حکومت کار دیگری جز تحریک شدن اسافل اعضاء ندارم و باید دائماً مراقب آنها باشم که مبادا چشمشان به چیزی بیفتد و تحریک شوند. آیا بالاخانۀ من به ادّعای آنها کاملاً تعطیل و من از بابت اندیشیدن و فکر کردن بسیار ضعیف و آسیب پذیرم به نحوی که کوچکترین برخوردی آنرا تضعیف کرده و شاید هم بکلّ برطرف نماید!

سرانجام ، همانطور که دن کیشوت روزی از خواب بیدار شد و سلامتی روحی و عقلی خود را کاملا دوباره به دست آورد، امید است که دین کاران و دست اندر کاران حکومت ایران هم هرچه زودتر از خواب بیدار شوند و سلامت روحی و عقلی خود را باز یابند.

نوشتۀ مهوش شاهق

دوشنبه 23 ژانویه 2012

1 – Radio Farda: http://www.radiofarda.com/content/f10_dozens_shops…

2- Don Quixote: http://en.wikipedia.org/wiki/Don_Quixote

3- Tilting at windmills