مطالعه ی متن تازه منتشر شده ی گفتگوی مهرداد حریری با داریوش همایون و اشاره ی او به شاپور اول ساسانی سبب شد که بررسی کوتاهی در مورد شاپور اول بشرح زیر بعمل آوریم:
اشاره : ” شاپور اول ساسانی برای من از این جهت بزرگ است که نخستین پادشاه انتلکتوئل ایران بود با گرایش‌های انتلکتوئلی. نخستین پادشاه ایران بود که یک دید و یک ویزیونِ دانشمندانه و دانش پژوهانه داشت و شاه سازنده بود. شاه شهرساز بود و شهرهای بسیار ساخت. به نظرم قدر شاپور اول ساسانی را ما در تاریخ‌مان کمتر شناخته‌ایم. شاهی بود که مانی را در مقابل آن کرتیر موبد که خطرناک‌ترین خمینی و اولین خمینی تاریخ ایران بود، برکشید… : داریوش همایون“. بیشتر
http://asre-nou.net/php/view_print_version.php?objnr=19078
١ – کرتیر یا کردیر : موبد پرنفوذ دوران ساسانی بود. کرتیر در زمان پادشاهی شش شاهنشاه ساسانی به ترتیب اردشیر بابکان، شاپور اول ، هرمز اول ، بهرام اول ، بهرام دوم، و نرسه می‌زیسته است. گمان می‌رود که اقدامات کرتیر نه تنها در پیدایش دین رسمی ایران بلکه در کار سیاست داخلی کشور نیز دارای اهمیت قاطع و فراوان بوده‌است. او توانست دین زرتشتی را که در آن زمان، باورهای چندی بدان پیوسته بودند، یکدست کند و به اوستا تقدس بخشد. کرتیر با آئین مانی به عنوان یک بدعت به مبارزه برخاست : دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا. بیشتر
http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%B1
٢ – دوران فرمانروایی شاپور اول ساسانی : شاپور اول ، فرزند اردشیر بابکان از سال ۲۴۱ تا ۲۷۱ میلادی ، در ایران فرمانروایی کرد. او بیشاپور کازرون را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرد. از وقایع مهم دوران فرمانروایی شاپور، پدید آمدن مانی است. مانی مذهبی آورد که در سال ۲۴۲ میلادی ، هنگام تاجگذاری شاپور، اصول آن را در ملأ عام بیان کرد. این مذهب که مرکب از اصول مذاهب مختلفه بود، بعدها خیلی گسترش یافت و در شرق و غرب منتشر شد. شاپور در ابتدا به مانی گروید و مذهب او را قبول کرد اما بعد به دین زرتشت برگشت : دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا. بیشتر
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%DB%8C%DA%A9%D9%85
٣ – روابط مانی و شاپور اول ساسانی : شاپور که شاهنشاهی بزرگی بوجود آورده بود به مانی توجه کرد و این مبدع دین عمومی را تحت حمایت گرفت . افکار مانی که از ادیان زرتشتی ، بودایی و مسیحی اقتباس شده بود: پیروانی از اقوام آسیای غربی که دارای مذاهب مذکور بودند، برای پیامبر مزبور فراهم آورد. آیا شاپور، با جلب مانی به سوی خود با موافقت درتبلیغ آیین وی مقاصد سیاسی کمابیش دور و درازی داشته است ؟ این فرضیه بعید بنظر نمی آید. بنابر مندرجات کفلایه گویا مانی در زمان اردشیر بابکان مورد توجه پسرش شاپور بوده است . بنابر روایات دیگر نخست دو تن از برادران شاپور، یعنی مهر شاه حاکم ولایت میشان و پیروز باو گرویده بودند. بنا بر روایت الفهرست فیروز بود که مانی را بحضور شاه دلالت کرد. در کتاب کفلایه ، که مانی شرح حال خود را در آن نوشته ، اطلاعات گرانبهائی راجع به روابط مانی و شاپور مذکور است . مانی پس از ذکر مسافرت خود به هند و مراجعت به ایران چنین گوید: «بحضور شاپور شاه رفتم و او به احترام بسیار مرا پذیرفت و اجازه ٔ مسافرت مرحمت کرد، تا کلمه ٔ حیات را تبلیغ کنم . در موکب او سالیان دراز در ایران و در کشور پارت تا آدیب (آدیابن ) و ممالکی که با دولت روم مجاور است ، مسافرت نمودم ». بنا بر روایات مانویه ، که مأخوذاز تواریخ عربی است ، در آخر ، شاپور با مانی بخصومت پرداخت . بنا بر قول یعقوبی ، این پادشاه فقط ده سال کیش مانی داشت ، پس از آن مانی از کشور ایران اخراج و قریب ده سال در ممالک آسیای مرکزی سرگردان بود : لغت نامه دهخدا. بیشتر
http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-2b247dbaee1740dab872a55e2b68fab0-fa.html
٤ – سازندگی های شاپور اول ساسانی : شاپور سد شادروان را که از سنگ خارا ساخته شده، در رود کارون در شوشتر بنا کرد و مهندسین و اسرای رومی را به ساختن آن واداشت. شهر شاپور را در نزدیکی کازرون در فارس بنا کرد که خرابه های آن باقی مانده است. بنای نیشابور را در خراسان و گندی شاپور را در خوزستان نیز به او نسبت می دهند. مورخین گرجستان می نویسند که شاپور، مهران پسر خود را، به سلطنت گرجستان فرستاد. مهران، سلسلهٔ سلاطین خسروی را، در آنجا تأسیس کرد و بعد میسحی شد : دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا. بیشتر
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%DB%8C%DA%A9%D9%85
٥ – نبرد شاپور اول ساسانی با والرین امپراطور روم : در ۲۴۱ ميلادى شاپور اول پس از آنكه از سامان اوضاع داخلى مطمئن شد به نصيبين (در نزديكى موصل امروزى) و از آنجا به انطاكيه حمله برد اما گوردين امپراطور روم با سپاهى بزرگ وى را شكست داد و پس از شكست دادن شاپور او را به دجله عقب راند و تيسفون را محاصره كرد. اما اين پيروزى دوام نيافت چرا كه در روم افسرى كه از نژاد عرب بود به نام فيليپ گوردين را كشت و چون اعتقادى به جنگ در بين النهرين نداشت اين منطقه و ارمنستان رابه ايران واگذار كرد. اما خود وى نيز كشته شد و دسيوس تامر جاى وى را گرفت. وى نيز در نبرد با ژرمن ها كشته شد و پس از وى ۳امپراتور به طور همزمان به حكومت در روم پرداختند كه دونفر اول به سرعت كشته شده و تنها والرين ماند.
در ۲۵۸ميلادى شاپور زمان را براى مبارزه با ارتش روم مناسب ديد چرا كه شمال امپراتورى مذكور به شدت درگير نبرد با ژرمنها بود. در مركز نيز تغييرات مداوم، امپراتوران قدرت روم را ضعيف كرده بود. بنابراين شاپور با گذر از فرات، انطاكيه را تصرف كرد و آماده نبرد با والرين شد. امپراتور روم با تجهيز سپاهى عظيم از جنوب اروپا عازم انطاكيه شده و ۲۵۹ شهر را از ايران باز پس گرفت و عقب نشينى زودهنگام ايرانيها او را به طمع تسخير بين النهرين انداخت اما سپاه ايران ارتش او را به مانند ارتش كراسوس محاصره كرده و سرنوشتى مشابه برايش ايجاد كردند. در اين نبردكه در نزديك شهر ادسا روى داد دهها هزار رومى كشته شدند و هرچه تلاش كردند نتوانستند از محاصره خلاص شوند. درسال ٢٦٠ ميلادى والرين پس از تسليم، به اسارت شاپور درآمد و تا سالها تحت خدمت شاپور بود چرا كه شاه ايران از او به عنوان خدمتكار استفاده كرد.
http://www.yadeyar.ir/wwwroot4/order3.asp?o2=819
٦ – کاخ شاپور اول : در ویرانه های شهر بیشاپور (معروف به شاپور کازرون ) چندین سال پیش هیئت علمی فرانسوی امتیاز خاکبرداری و حفاری علمی گرفت و چند موسم در آنجا کاوش های دقیق انجام داد. در یک قسمت آتشکده ٔ بسیار زیبای معظم و در قسمت دیگر تالار وسیع کاخ شاپور اول را با نقوش موزائیک سنگی گرانبهاکشف نمود و در یک سمت دو ستون فروافتاده با پایه ٔ مجسمه ٔ شاپور و نوشته های پهلوی سرستون را از زیر خاک نمایان ساخت : لغت نامه دهخدا
http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-12b8260ba1e04b37b011a2302e28fbc0-fa.html
٧ – سخنانی از شاپور اول ساسانی
چو شاپور بنشست بر تخت داد
کلاه دلفروز بر سر نهاد
شدند انجمن پیش او بخردان
بزرگان فرزانه و موبدان
چنین گفت کای نامدار انجمن
بزرگان پردانش و رای‌زن
منم پاک فرزند شاه اردشیر
سرایندهٔ دانش و یادگیر
همه گوش دارید فرمان من
مگردید یکسر ز پیمان من
وزین هرچه گویم پژوهش کنید
وگر خام گویم نکوهش کنید … : فردوسی
http://ganjoor.net/ferdousi/shahname/shapoor/sh1/
نظر شما چیست؟
*******
