تکیه بر آمار و گزارش‌های تحقیقاتی برای مقایسه تغییر و تحول اجتماعی، یکی از راه‌های شفاف کننده وضعیت زندگی است. مثلاً مشخص شده که از دهه ۵۰ میلادی، مردان آمریکایی به کندی ولی به گونه مداوم ترسشان از زنان تحصیلکرده کمتر شده است. به همین نسبت دلایلی که مردان را مجذوب زنان می‌سازد نیز تغییر کرده است
بر اساس آمارهایی که نویسنده، مورخ و استاد رشته جامعه‌شناسی خانم استفانی کونتز در مقاله‌ای برای نیویورک تایمز ارائه کرده است در حال حاضر برای مردان آمریکایی، تحصیلات دانشگاهی زنان، جذابیت بیشتری نسبت به زیبایی آن‌ها دارد. مورخ آمریکایی با پشتوانه تحقیقات و سنجش‌های گردآوری شده در صدسال گذشته، به تحولی قدم به قدم در زمینه یادشده اشاره می‌کند.
قدیمی‌ترین آمار درباره وضعیت ازدواج زنان تحصیلکرده در قرن ۱۹ میلادی حکایت از آن دارد که ۷۵ درصد زنان تحصیلکرده مجرد مانده بودند. نیم قرن بعد از آن، موقعیت زناشویی زنان تحصیلکرده بهبود نسبی می‌یابد. در دهه ۵۰ قرن بیستم میلادی، ۳۵ درصد زنان سفیدپوست ۵۰ تا ۵۹ ساله‌ای که تحصیلات دانشگاهی داشتند مجرد بودند. جالب این است که فقط هفت درصد زنان همسن و سال آن‌ها که تحصیلات دانشگاهی نداشتند ازدواج نکرده بودند.
خانم کونتز به فرهنگ و باورهای ترویج شده در دهه اول قرن بیستم استناد می‌کند که تلاش داشتند تصویری منفی از زنان تحصیلکرده ارائه دهند. برای مثال در سال ۱۹۰۵ از مجله ماهانه و پرطرفدار «دانشمند» چنین نقل می‌کند: «زنان تحصیلکرده خودرای و مستقل می‌شوند و این با شخصیت زن خانه‌دار و مطیع منافات دارد».
از ه‌مان دوران، این نگرانی عمومی در ذهن مردان زنده شده بود که زنان تحصیلکرده همسران خوبی از کار در نخواهند آمد. راه حلی که رسانه‌های عمومی ترویج می‌کردند این بود که مردان تحصیلکرده که درآمد و شغل خوبی دارند بهتر است با زنان طبقات پایین‌تر و کم‌سواد‌تر وصلت کنند. این نصیحت‌ها برای ازدواج‌های محافظه‌کارانه از سال ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۰ به عادتی گسترده در بین مردان آمریکایی بدل شد. همزمان با آن اصرار عمومی دیگری هم شکل گرفت: دختران و زنان طبقات پایین‌تر هم تشویق می‌شدند تا به جلب توجه مردان تحصیلکرده و طبقه متوسط بپردازند.
در رسانه‌ها به زنان توصیه می‌شد: «در برابر مردان شعور خود را به رخ نکشید و متوجه باشید در غیر این صورت مورد تمسخر و نادیده‌انگاری آن‌ها قرار خواهید گرفت.» خانم استفانی کونتز با اشاره به یک گزارش می‌دانی تاکید می‌کند که بیش از ۴۰ درصد زنان آن دوره نیز به چنان توصیه‌هایی عمل می‌کردند.
نتیجه تحقیقات دکتر دیوید باس از دانشگاه تگزاس در سال ۱۹۵۶ نشان می‌دهد که در آن دوره زنان تحصیلکرده در فهرست تمایل مردان برای آشنایی جدی، رتبه یازدهم را داشته‌اند. این در حالی است که آشپزی، تمیزی و خانه‌داری جایگاه بهتری در این فهرست داشته است.
زنان تحصیلکرده در سال ۱۹۶۷ به درجه دهم این فهرست ارتقا پیدا می‌کنند و از آن زمان تا به امروز روند اهمیت و جذابیت زنان تحصیلکرده همچنان سیر صعودی داشته است. در سال ۱۹۶۹ تخصص و تحصیلات دانشگاهی، در مرتبه پنجم فهرست دلایل موثر در علاقه مردان به زنان قرار گرفت.
.در طی ۳۰ سال گذشته همزمان با رشد موقعیت زنان تحصیلکرده، دو مشخصه «خانه‌داری» و «آشپزی» که اصل مهمی برای انتخاب همسر از سوی مرد‌ها بود به رتبه ۱۴ و بعد به پایین فهرست و مرتبه ۱۸ تنزل یافت
تحقیقات پژوهشگری به نام کریستین ویلان برای نخستین‌بار نشان داد که خصلت‌هایی چون علاقه‌های مشترک، شخصیت مستقل، آرامش روحی و تحصیلات عالی در صدر جدول آرزوهای مردان در پیدا کردن زوج مشترک قرار گرفته است. گزارش فوق در سال ۲۰۰۸ برای اولین‌بار انتخاب زنان تحصیلکرده از سوی مرد‌ها را در جایگاه چهارم نشان داد.
اکونومیست آمریکایی، الینا روز این اتفاق را تاریخی تعبیر می‌کند و با تکیه بر آمار ازدواج در آمریکا بر این نکته تاکید می‌ورزد که در بین رده‌های سنی مختلف، شانس ازدواج بین زنان تحصیلکرده و دیگر زنان تقریباً برابر شده است.
در بعضی از اقلیت‌های قومی و اجتماعی نظیر سیاهپوستان، شانس ازدواج زنان تحصیلکرده سیاهپوست بالا‌تر از زنانی است که پس از دریافت دیپلم درس نخوانده‌اند. بر اساس آمار ازدواج سال ۲۰۰۸ آمریکا، ۷۰ درصد زنان سیاهپوست دانشگاه رفته تشکیل خانواده داده‌اند که رقم بالاتری است نسبت به زنان دیپلمه سیاهپوست با ۶۰ درصد آمار ازدواج و ۵۳ درصد برای زنانی که ترک تحصیل کرده‌اند.
البته ذکر این نکته نیز ضروری است که بر اساس آمار گردآوری شده در طی ۳۰ سال گذشته، ازدواج در هر رده سنی و اجتماعی سیر نزولی داشته است. با این وجود، مستندات جمع آوری شده حاکی از آن است که زنان تحصیلکرده بین ۳۵ تا ۴۰ سال، شانس بیشتری نسبت به سایر افراد برای ازدواج دارند.
ونداد زمانی
* STEPHANIE COONTZ, The M.R.S. and the Ph.D. New York Times
* Tom Matlack, Smart Women and What Men Really Wan, Good Men project
