در میان حس ها و نشانه های نوروزی٬ اصوات نقش مهمی دارند. صداها و نواهایی که بار نوستالژیک دارند و بار خاطرات گذشته را بردوش می کشند. در حس و هوایی که به هنگام سال نو در ما موج میزند قسمتی از آن توسط اصوات و ترانه های هستند که در ضمیر ما مترادف با جشن سال نو و آیین نوروزی است. صدای آن ساعت شماطه دار کوکی یادتان می آید. همان که هنوز در بعضی خانه های قدیمی یافت می شود و صدای تیک تاک آن را قبل سال تخویل و شلیک توپ می شنویم یا همین صدای شلیک توپ یا آن قطعه جاودانه نوروزنامه در دستگاه چهارگاه استاد علی اکبر دهکردی که با سرنا و دهل اجرا می شود و بدون شنیدن آن سال تحویل برای ما بی مفهوم است . همه این اصوات و نواها و ترانه ها جزئی از حس و حالی است که ما ایرانیان هنگام نوروز حس می کنیم .
همه اینها را گفتم تا به اینجا برسم. چند روز پیش وقتی در بین آرشیو موسیقی ام دنبال آهنگی می گشتم به ترانه مهمانی بهار هایده رسیدم. بعد به ذهنم رسید که در بین همه خواننده ها ما هیچ کس به اندازه هایده از بهار و عید و نوروز نخوانده و هیچ خواننده ای (حتی ویگن و پوران) به اندازه او برای ما تلقین کننده حس نوروزی نیست٬ بگذارید مثالهایش را برایتان بگوییم .
یک – نوروز ۱۳۵۶ وقتی در کنار انوشیروان روحانی تصنیف سه گاه “ نوروز آمد” را با شعری از فریدون مشیری می خواند و آن بانوی چنگ نواز و انوشیروان زوحانی با آن ارگ یاماهای سفید او را همراهی می کنند (یادم باشد یکبار داستان آن ارگ سفید که کمپانی یاماها مخصوص انوشیروان روحانی ساخته بود را برایتان تعریف کنم) آنجایی که با آن صدای آسمانی در اوج می خواند نوورررروووزز آمد. یکی از جاودانه ترین ترانه های نوروزی ساخته می شود.
دو- ترانه “مهمونی بهار” هایده یک دیگر از این آهنگ هاست. آهنگسازش را پیدا نکردم. احتما زیاد متعلق به دوره قبل انقلاب است. هایده به زیبایی حس حال بهار و عید را در این ترانه به تصویر می کشد. “عید من و عید تویی که مبارک است” و ما را به” مهمانی بهار” می برد.
سه- اواسط دهه شصت بود . نوروز ۱۳۶۴ یا ۱۳۶۵ . جنگ هشت ساله با عراق شدت گرفته بود و شهرهای ایران زیر بمباران بی امان هواپیماهای عراقی در آتش می سوخت . مرگ و سیاهی نوروز را از یادها پاک می کرد. آنروزها بود که ترانه ای ورد زیان مردم شدو همه درباره ” شب عیدی که در آن بایدغصه ها را به فردا موکول کرد” صحبت می کردند. آهنگ صادق نوجوکی و شعر لیلا کسرا و آن صدای زمینه ابراهیم حامدی (ابی) و صدای هایده یکی از جاودانه ترین ترانه های عید را پدید آورد. ترانه شب عید (یا شب عشق) یکی از بهترین کارهای هایده بود که در سیاهترین روزهای دهه شصت خورشیدی نوروز را به ایرانی ها یادآوری می کرد.
چهار – آخرین ترانه بهاری هایده ترانه “بهار بهار” است با شعری که غم غربت و دوری از وطن در آن پررنگتر از همیشه به چشم می آید . ترانه سرا و آهنگساز آن مجمد حیدری است و با تنطیم خوب منوچهر چشم آذر و احتمال زیاد در سال ۱۳۶۶ ضبط شده . “بهار بهار” بر عکس آهنگهای دیگر ترانه شادی نیست و بیشتر به حسرت روزهای خوب گذشته و نوروزهای قبل در وطن می پردازذ” خونه هزار،هزارتا یاد و یادگاری داره/ بچگی و قلک و عیدی به یادم میاره/ گلدون و یاس رازقی بنفشه های باغچه /آینه و شمعدون جهاز مادر تو طاقچه ” و بهاری که دیگر مانند گدشته ها نیست و غم غربت و دوری از وطن آنرا به خزان بدل کرده “بهار خونه بوی دیگه داره/ هوای خونه همیشه بهاره /اما برای من دور ز خونه /بهارا هم مثه خزون میمونه”
هنگام نوروز است و وقت مرور خاطرات، یاد آنهایی که دیگرنیستند و آنهایی که ار ما دورند و خاطرات سالهای دوری که کمرنگ و کمرنگتر می شوند و برای ما تنها چیز باقی مانده یاد این خاطران و نقطه عطفی است در زندگی ما. نقطه عطفی که نوروز نام دارد و آمدنش را جشن می گیریم و باز بیاد هایده وقتی می خواند:
در این نوروز کیان/ دلت خرم به جهان /لبت پر خنده باشد /گل خوشبختی بچین/ الهی سال نوین به تو فرخنده باشد
روز و روزگار خوش. سال خوبی داشته باشید.
-مهمونی بهار با صدای هایده
