وقتی‌ شنیدم که در جریان اختلاس ۳ بلیون دلاری فقط ۳۲ نفر متهم هستند، به اصل قضیه شک بردم زیرا که این روایت ۸ دزد کم دارد. در داستان علی‌ بابا چهل تا دزد داریم ولی‌ در داستان علی‌ آقا فقط این ۳۲ تا هستند. یعنی هشت تا شون از حکایت اختلاس شدن. ناچار در جستجوی تاریخچه چاپ داستان علی‌ بابا و چهل دزد بغداد افتادم. گفتم شاید در اصل ۳۲ تا دزد بودند و من بی‌خود مشکوک هستم. دیدم قضیه کلاه برداری از این حرف‌ها گذشته که دزد‌ها چند تا بودن. اصلا چنین داستانی در مجموعه هزار و یکشب موجود نبوده و فرانسوی‌ها از خودشون در آوردن.

حالا زیاد هم چاخان نکنم، نه اینکه فرانسوی‌ها همشو از خودشون در آوردن، بلکه اولین مترجم هزار و یکشب به یک زبان غربی استادی بوده بنام Antione Galland که پس از شنیدن این داستان از دهان نقال سوری، یوحنا دیاب، تصمیم می‌گیرد داستان را به مجموعه اضافه کند. حالا بحث پیش میاید که آقای یوحنا دیاب این روایت را از کجا شنیده. اگر بگوییم که سینه به سینه رسیده، خوب روی سینه که تاریخ چاپ نمینویسند. از کجا معلوم که یوحنا دیاب خودش اولین سینه نبوده؟ در آن سال‌های ۱۷۰۰ میلادی نظر اوروپایها به مشرق زمین عقب افتاده این بود که اگر اثر باستانی نبود و متعلق به دوران طلایی مفت نمیارزید. راستش خود ما ایرانی‌‌ها هم یه کم نسبت به خودمون اینطوری هستیم. واسه همین هم هست که انقدر رباعی "خیام" داریم که در حقیقت شاید کوزه گری سروده و به اسم خیام جا زده که شاید لااقل به‌‌‌ بهی بشنود. بگذریم، در محافل ادبی‌ اروپا داستان علی‌ بابا سندیت داستان‌های دیگر را نداشت، با اینکه شاید پس از جریان علأ الدین جذاب‌ترین حکایت این مجموعه است. و وضع به همین منوال میگذشت که ناگهان حدود اوائل سال‌های ۱۹۰۰ نسخه عربی‌ این داستان در کتابخانه بسیار معتبر دانشگاه آکسفورد پیدا شد!

سرتون رو درد نیارم، نسخه عربی‌ قلابی از آب در آمد. حالا نمی‌خوایم چغلی کنیم که کی‌ بود، چی‌ شد و اصلا نامی‌ از آقای Jean Varsy در اینجا نمی‌بریم، و کیفر خواستی‌ به جرم جعل سند برای او صادر نمی‌کنیم. راستش مطلب در اینجا نیست که جناب jean varsy کلک زده. خوب دزد کارش دزدیه. مهم این است که چطور مسئولین کتابخانه Bodleian اجازه دادند که نوشته‌ای جعلی در مجموعه کتاب‌های آن سازمان راه یابد و حیثیت سازمان را در خطر بیندازد. در هر جرمی‌ اول کیفر خواستی‌ برای مسئولین صادر کنیم، بعد برسیم به اینکه چه کسی‌ چه داستانی را جعل کرد و یا چند بیلیون دزدید.

illustration by/Elzbieta Gaudasinska