یکی از موضوعاتی که همیشه موجب کدورت خاطر من میشود استفاده از زیبائی و بدن زن به عنوان وسیلۀ تبلیغات و فروش اجناس است. نمونه های متعدّد آن را هر زمان که تلویزیون را روشن می کنید به راحتی می توانید ببینید. استفاده از بدن و قامت زن برای فروش اتوموبیل، یخچال، ماشین لباس شوئی و هزاران مورد دیگر که بر هیچ کس پوشیده نیست. همان طور که در ابتدای مطلب هم اشاره کردم این استفادۀ بی قید و شرط از بدن زن به همان اندازه برای من مهوّع ، کدورت انگیز ، و متاثّر کننده است که پوشاندن و در کیسه کردن زنان در کشور های اسلامی. این هردو،  دو انتهای افراطی یک طیف هستند و هر دو هم باعث تاسّف بسیار.

و امّا چون این روزها بیشتر مطالعاتم بطور کلّی در بارۀ ادیان و به طور خصوصی در بارۀ ادیان ایرانیست ، متوجّه شدم که خداوند و پیامبران او نیز ازین وسیله برای پیش بُرد مقاصد خود بسیار زیرکانه استفاده کرده اند. پس جائی که خداوند و پیام آورانش ازین وسیله برای تطمیع، ترغیب ، و تشویق پیروان استفاده می کنند دیگر چه توقّعی از دیگر فروشندگان و تولید کنندگان کالاها می توان داشت.

اینک بپردازیم به این که چگونه از وجود زن برای تمثیل و تشبیه در آئین زرتشتی و ترغیب و تشویق در دین اسلام استفاده شده است: در آئین متاخّر زرتشتی (دوران ساسانیان-٢٢٤-٦٥١ میلادی ) آمده است که "چون روان شخصِ درگذشته به چینود پل (در اسلام : پل صراط) می رسد ، آنجا اعمال نیک شخص به شکل زنی زیبا ، خوش اندام، فرزانه ، دانا، و با تدبیر و هنر ظاهر می شود." (زرتشت پیامبر ایران باستان ، ص ٨١)

واژۀ دَئِنا (Daena) در اوستا که واژۀ "دین" هم از همین کلمه می آید ، یکی از معانیش " وجدان" است . در روایات متاخّرتر زرتشتی ، وجدانِ نیکو کاران در پوششی زیبا و افسانه ای در قالب دوشیزۀ زیبائی نمودار گشته ، صاحب خود را به آسانی از پل چینوت گذرانده و به فردوس می برد... (همان کتاب ، ص ٨١)  در هادُخت نسک آمده که در سپیده دم روز چهارمِ پس از مرگ نسیم خوشی بر مرده می وزد و " روانش به شکل دختری بس زیبا، بلند بالا ، سپید چهره، شریف و بر آمده سینه و پانزده ساله به وی نمایان می شود." (همان کتاب ، ص ٨٢)
 
من همیشه در اندیشه بودم که حافظ چهارده سالگی را برای غایت سنّ  معشوق از کجا به عاریت گرفته است تا آن را در این "نسک" یافتم. لابدّ معشوق پانزده ساله برای حافظ کمی مسنّ بوده، اندکی چانه زده و سر انجام یک سال تخفیف گرفته است: چهارده ساله بتی چابک و شیرین دارم / که به جان حلقه بگوش است مه چهاردهش. یا شاید هم برای صنعت رعایت النّظیر، چهارده آورده که با ماه شب چهارده هماهنگی داشته باشد!

حدّ اقلّ این که در آئین زرتشتی از بدن زن و زیبائیش برای تمثیل استفاده شده ، شاید به این منظور که مفاهیم انتزاعی ای نظیر وجدان و بهشت را برای پیروان ملموس تر و در عین حال هوس انگیز تر سازد. و دیگر این که به غیر از زیبائی صفات دیگری نظیر " فرزانه ، دانا، با تدبیر و هنر.."  هم درتوصیف آنها آورده شده که انسانیّت آنها را کامل می سازد و از آنها فقط عروسک زیبائی برای سرگرمی و خدمت به مرد چنان که در دیانت اسلام خواهیم دید نمی سازد.

و امّا برخورد دین اسلام با این مفهوم.  در دیانت اسلام خداوند از حوریان بهشتی برای تبلیغ آئین اسلام استفاده می کند و پرهیزگاران را در بهشت به " حوریان" بهشتی وعده می دهد. لابدّ اگر عکس ، ویدئو و فیلم هم آن زمان موجود بود ، عکسی از در وردی بهشت می دیدیم با دو حوری برهنۀ سینه برجسته در دو طرف دروازه آن! توصیف این دوشیزگان زیبا در قرآن چنین آمده است:
 
سورهٔ ۵۶: الواقعة
ما آنها را آفرینش نوینی بخشیدیم. (۳۵) و همه را بکر قرار داده‌ایم. (۳۶) همسرانی که به همسرشان عشق می‌ورزند و خوش زبان و فصیح و هم سن و سالند. (۳۷) اینها همه برای اصحاب یمین است. (۳۸)
و همسرانی از حورالعین دارند. (۲۲) همچون مروارید در صدف پنهان! (۲۳)

سوره ۷۸: النبأ
برای پرهیزگاران مسلما پیروزی بزرگی است. (۳۱) باغهایی سرسبز، و انواعی از انگورها. (۳۲) و حوریانی بسیار جوان و هم سن و سال. (۳۳)

سوره ۳۸: صاد
و نزد آنان همسرانی است که تنها چشم به شوهرانشان دوخته‌اند و همگی هم سن و سالند. (۵۲)

سوره ۵۵: الرحمن
در باغهای بهشتی زنانی هستند که جز به همسران عشق نمی‌ورزند و هیچ انس و جن قبلا با آنها  تماس نگرفته است. (۵۶)
 
صفاتی که در قرآن برای این دوشیزگان آورده شده اینهاست: خوش زبان هستند ( بد اخلاقی و عدم تمکین نمی کنند) ، به همسرانشان عشق می ورزند، جوان و باکره هستند و هیچ انس و جنّی قبلاً با آنها تماس نگرفته است. ملاحظه می کنید که از فهم و دانائی، تدبیر و هنر هیچ اسمی برده نشده است. به عبارت دیگر، نه تنها در این دنیا غرض از آفرینش حوّا (زن) این بوده که در خدمت آدم باشد ، در آن دنیا نیزهم!
 
همچنین در سورۀ طور آیه های ١٧ – ٢٤ می خوانیم:
 
"پرهيزگاران در ميان باغهاى بهشت و نعمتهاى فراوان جاى دارند، و از آنچه پروردگارشان به آنها داده و آنان را از عذاب دوزخ نگاه داشته است شاد و مسرورند! (به آنها گفته مى‏شود:) بخوريد و بياشاميد گوارا اينها در برابر اعمالى است كه انجام مى‏داديد! اين در حالى كه بر تختهاى صف‏كشيده در كنار هم تكيه مى‏زنند، و «حور العين» را به همسرى آنها درمى‏آوريم! آنها در بهشت جامهاى پر از شراب طهور را كه نه بيهوده‏گويى در آن است و نه گناه، از يكديگر مى‏گيرند! و پيوسته بر گردشان نوجوانانى براى (خدمت) آنان گردش مى‏كنند كه همچون مرواريدهاى درون صدفند!"

پس بی سبب نیست که خیّام رباعی زیر را می سراید:

گویند بهشت و حور عین خواهد بود
آنجا می ناب و انگبین خواهد بود

گر ما می و معشوق گزیدیم چه باک
چون عاقبت کار چنین خواهدبود
 
و باز صد رحمت به "مزدک" - پیامبر و مصلح اجتماعی دیگر ایرانی  قرن ششم میلادی – که می خواست زن و خواسته را در این جهان در اختیار همه بگذارد و وعدۀ تحویل آنها را به جهان دیگر نمی داد!

این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار
کاواز دُهُل شنیدن از دور خوشست!
 
مهوش شاهق
هفدهم سپتامبر ٢٠١٢
 
کتابنامه

رضی ، هاشم ،  زرتشت پیامبر ایران باستان / نوشته و پژوهش هاشم رضی. تهران : انتشارات بهجت، ١٣٨٠ .
 
قرآن مجید به عربی و انگلیسی
muslimaccess.com [1]

تفسیر نمونه، ج ۲۱، ص ۲۱۲؛ ج ۲۳، ص ۲۱۵، ناصر مکارم شیرازی.

قاموس قرآن، ج ۲، صص ۱۹۲ تا ۱۹۵، سید علی اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیه.

دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، صص ۹۶۸ و ۹۶۹، بهاءالدین خرمشاهی.