وزارت اطّلاعات ایران هاله اسفندیاری محقــّـق بخش خاورمیانه مرکز وُدرو ویلسون و یحیی کیان تاجبخش مشاور نهاد جامعه باز وابسته به بنیاد جورج سوروس را با اتــّهام جاسوسی، براندازی و اقدام علیه امنیّت ملّی حدوداً چهار ما پیش دستگیر و اعترافات آنها را طی برنامه تلویزیونی با عنوان « به اسم دموکراسی » از شبکه اوّل صدا و سیما پخش عمومی کرد.
هاله اسفندیاری سپس با قرار وثیقه سیصد میلیون تومانی از ایران خارج شد و احتمالاً کیان تاجبخش نیز با قرار وثیقه از زندان خارج و مانند هاله اسفندیاری امکان خروج از کشور برایش مهیّا خواهد شد. امّا پرسش اصلی اینجاست که پس از اعترافات تلویزیونی این دو تن در برنامهء « به اسم دموکراسی» و تاکید وزارت اطّلاعات بر اتهام جاسوسی به هر دوی آنها چرا راه خروج هاله اسفندیاری به سادگی فراهم می شود؟
بنا بر قانون اساسی ایران (اکثر کشورها) کسی که به جرم جاسوسی و براندازی دستگیر می شود محکوم به اعدام است بویژه آنکه تابعیت کشوری که از آن جاسوسی می کرده را داشته باشد و اگر تابعیت کشوری دیگری را داشته باشد بر حسب اهمیّتش با دیگر نیروها یا جاسوسان بازداشت شده توسّط کشور مقابل تعویض می شود، نمونه های این تعویضها هم در زمان جنگ سرد میان کشور شوروی سابق و کشور انگلیس یا امریکا بسیار اتّفاق می افتاد که شوروی یا امریکا با دستگیری جاسوسان یکدیگر اقدام به تعویض آنها با دیگر جاسوسان بازداشته شده خود می کردند.
اینکه چرا شخصی که با اتّهام جاسوسی و با تابعیّت دو گانه ایرانی- امریکایی به مدّت سه ماه بازداشت می شود و بنا بر قوانین ایران در برخورد با این مجرم یا باید وی اعدام شود، اگر تابعیت ایرانی برایش لحاظ شود و اگر تابعیت امریکایی برایش لحاظ شود می تواند برای تعویض با دیگر نیروهای ایرانی که در عراق باز داشت شده اند مورد استفاده قرار گیرد (امّا این استفاده از آنها صورت نمی گیرد!؟) چند فرضیه را قوّت می دهد: یک فرضیه می تواند بر این استدلال باشد که جرم این دوتن که به اتــّهام جاسوسی دستگیر شده اند جاسوسی نبوده است و اتــّهام آنها یک برچسب رسانه ای برای تطمیع افکار عمومی داخل ایران در جهت همراهی و تقویت جوّ ضد امریکایی در داخل ایران است امّا از سوی دیگر نامهء لی همیلتون ، مدیر مرکز بین المللی وُدرو ویلسون به دفتر آیت الله خامنه ای که درآن آزادی هاله اسفندیاری را خواستار شده بود می تواند این فرضیه را تقویت کند که این نامه ارسال هشداری به بلند پایه ترین مقام ایران مبنی بر شدّت گرفتن تنشهای میان ایران و آمریکا است.
آزادی هاله اسفندیاری می تواند نشان از آن باشد که دولت ایران علیرغم موضع گیری های تند نسبت به امریکا و بی پروایی از رویارویی نظامی با آمریکا ترسی واقعی از شدّت گرفتن تنشها با غرب دارد چرا که پیشتر نیز در زمان دستگیری ملوانان بریتانیایی در آبهای خلیج فارس با تهدیدات تلویحی تونی بلر، نظامیان انگلیسی به بهانه رافت اسلامی بی هیچ هزینه ای آزاد و روانه کشورهای خود شدند .
