با وجود اختلافاتی که ممکن است بین ایرانیان در سراسر جهان در خصوص Emblem منقش در روی پرچم ایران وجود داشته باشد، با اینحال گمان میرود که در مورد رنگ های موجود در پرچم بین همه نوعی وحدت نظر وجود دارد، یعنی رنگهای قرمز، سفید و سبز را میتوان رنگهای ملی بر شمرد. هدف این نوشتار این نیست که در خصوص اسپکت رشیو Aspect Ratio (نسبت طول به عرض)، جنس پارچه هایی که باید به شکلی استاندارد پرچم از آنها درست شود و یا حتی ترتیب چیدن رنگها (از بالا به پائین و یا از راست به چپ) قلمفرسائی کند که مثنوی هفتاد من کاغذ شود. به نظر میرسد که به هر حال بر روی سه رنگ مدتهاست بین ایرانیها اتفاق نظر بوده است.

این روزها در بهار عربی (و یا هر اسم دیگری که شما می نامید) پرچم های ملی نمود خیزش های مردمی شده اند. بنابراین بد نیست به قول قدیمی ها اندکی در این خصوص تدقیق و رنگ های ملی خود را ریاضی تر بررسی کنیم. در قانون اساسی مشروطیت نمایندگان به قدری عجله داشتند که حتی ترتیب قرار گرفتن رنگها بر روی پرچم را یادشان رفته بود بنویسند! و فقط به ذکر سه رنگ اصلی در پرچم ملی اکتفاء کردند. همین تسامح باعث گردید تا قاضی محمد رئیس دولت جمهوری کردستان در سال 1946 پرچم کردستان را رنگ های پرچم ملی ایران گرفت و جای رنگ های سبز و قرمز را عوض کرد یعنی قرمز بالا و سبز پائین. همین الان هم پرچم اقلیم کردستان همین است.

قاضی محمد در جریان محاکمه خود در پاسخ به دادگاه که چرا پرچم مستقلی را برگزیده، استدلال کرد که چون در قانون اساسی ایران رسماً محل رنگ ها مشخص نشده و فقط به تعریف کیفی سه رنگ بسنده شده بود وی پرچم ایران را آن طوری که خودش خواسته، استفاده کرده. البته این استدلال مانع از اعدام وی نشد. همین الان هم برخی (نه همه) جنبه های فنی طراحی پرچم ملی مسکوت مانده است. بگذریم. هدف تقریر و تبیین این نکته است که در مورد خصوصیات رنگهای ملی بحث کنیم. یعنی اینکه سرخ، سفید و سبز یعنی چی؟

طبق استانداردها، رنگ قرمز دارای طول موجی بین 620 تا 750 نانومتر است. رنگ سبز طول موج هایی بین 495 تا 570 نانو متر را می پوشاند و رنگ سفید مجموعه ای از بقیه (همه رنگ های طیفی که انسان قادر به مشاهده آنهاست) رنگهاست. به عبارت دیگر صدها و بلکه هزاران نوع رنگ سبز و قرمز و سفید وجود دارند و عناوین " سفید و قرمز و سبز " مفاهیمی عام هستند که هر کس به سلیقه خود و به شکلی کیفی میتواند برداشت مستقلش را داشته باشد.

Your browser may not support display of this image. Your browser may not support display of this image.

چشم انسان طیفی را که می بیند عبارتند از قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش که طول موج هایی بین 380 نانو متر تا 750 نانو متر را پوشش میدهد.

حالا سوال این است که رنگ های ملی ایران با وجود آنکه تعریف کیفی شده اند ولی دقیقاً کدامند و مترادف با چه طول موجی می باشند؟ همانگونه که مرسوم است انواع مختلفی از رنگ قرمز وجود دارد. از قرمز تند و سیر تا قرمز روشن که تا حدودی به نارنجی میزند. سبز هم از سبز روشن کاهوئی تا سبز تیره لجنی وجود دارد. ممکن است این سئوال به ذهن خواننده متبادر شود که تا حالا که رنگ های پرچم ملی به طور دقیق تعریف نشده اند چه مشکلی داشتیم که بخواهیم آنها را به صورتی کاملاً ریاضی تعریف و به اصطلاح بارکود دارش کنیم. به اطلاع میرساند که اغلب کشورها و سازمان های بین المللی رنگ های موجود در پرچم خود را دقیقاً استاندارد کرده اند. به عنوان مثال به این آدرس مراجعه بفرمائید. [1]

تا روشن شود که هر سه رنگ موجود در پرچم آمریکا یعنی سفید، آبی و قرمز به دقت و با استفاده از پنج سامانه مختلف فیزیکی و نورسنجی خیلی دقیق تعریف شده اند. البته این استاندارد ها منافاتی با هم ندارند و به هم قابل تبدیل هستند. مثلاً اگر در سامانه sRGB تعاریف رنگهای فوق را بدانیم میتوانیم مقادیر آنها را در سیستم های دیگر رنگ سنجی هم محاسبه کنیم. این موضوع در موارد دیگر هم قابل تعقیب و پژوهش است. یعنی آبی پرچم سازمان ملل متحد در وب سایتش تعریف شده و آبی سیر پرچم اتحادیه اروپا هم به نحوی تعریف شده تا خواننده دچار سوء تفاهم نشده و بتواند مفهوم آن را به صورتی کاملاً کمی و نه کیفی درک کند.

برای جلوگیری از اطاله کلام خوانندگانی را که مایلند در این خصوص بیشتر بدانند ارجاع میدهم به ماشین های جستجو در اینترنت. نتیجه ای که من از بررسی های شتاب زده ام گرفتم عبارت است از سبز با طول موج 5/532 نانو متر و 685 نانو متر برای رنگ قرمز در پرچم ملی ایران. البته این نتایج نهایتاً باید توسط آزمایشگاه های مستقلی تایید شوند. نکته جالب اینکه رنگ سفید پرچم ملی ایران دقیقاً مثل رنگ سفید پرچم آمریکاست. البته این ادعا هم نیاز به بررسی های بیشتری دارد.

غرض از همه این صغری کبری چیدنها می خواستم این نکته را عرض کنم که هم اکنون با داشتن نعمت اینترنت ایرانیهای سراسر جهان می توانند در استاتدارد کردن رنگ های ملی کمک کنند. پیشنهاد های بنده به شرح زیر هستند تا نظر خوانندگان محترم چی باشد. کاملاً مطمئنم که ایرانیهای زیادی در سراسر جهان زندگی می کنند که به آزمایشگاه های معتبر رنگ سنجی دسترسی دارند و می توانند در اینجا کمک موثری بکنند.

احتمالاً این موضوع به قدری مهم است که طراحی سایت ویژه ای را می طلبد که در آن تخصص های گوناگون بتوانند با هم همکاری کرده و این پروژه را به انجام برسانند. شاید بتوان اسمش را Iranflag.ir و یا irannationalcolors.com و یا هر چیز دیگری که اکثریت بپسندند، گذاشت. شاید نام دوم بهتر باشد چون فقط به رنگها می پردازد و بس.

می توان برای هر کدام از رنگ های ملی مصداقی در ایران یافت که اکثر ایرانیها بر سر آنها توافق داشته باشند. به عنوان مثال می توان گلبرگ های لاله های واژگون (اشگ مریم) واقع در استان چهار محال بختیاری را به عنوان مرجع رنگ قرمز ملی در نظر گرفت. عمر این گل ها در سال فقط یک ماه از اواخر فروردین تا اواخر اردیبهشت است. حالا سئوال اینجاست که اگر رنگ سرخ گلبرگ های آن به عنوان رنگ سرخ ملی انتخاب شود دقیقاً کدامیک از آنها (دشت لاله های واژگون 3600 هکتار است) و در چه زمانی در نظر گرفته شوند؟ رنگ این گلها در طول یک ماه تغییرات محسوسی دارد و از قرمز روشن تا تیره در نوسان است. البته همانگونه که معروض افتاد، پیشنهاد بنده ممکن است به مذاق برخی خوش نیاید و سوژه های بهتری را مایل باشند معرفی کنند.

برای رنگ سفید می توان رنگ برف های نقطه مشخصی از سلسله جبال البرز و یا زاگرس، دنا، سهند، سبلان و.... هر کوه و دشت دیگری در ایران که خوانندگان می گویند در زمان معینی (رنگ برف از نقطه ای به نقطه دیگر و با بالا آمدن آفتاب تغییر می یابد) در نظر گرفت. سلسله جبال البرز چون در اسطوره ها و داستانهای حماسی ما جایگاه ویژه ای دارد شاید گزینه مناسبتری باشد.

برای رنگ سبز رنگ پر سبز پرنده " سبز قبا" و به قول انگلیسی ها Roller را میتوان پیشنهاد نمود. البته در این مورد هم باید دقیقاً تعریف کرد کدام سبز قبل در کدام نقطه ایران و در چه سنی و چه روز و چه ساعتی. نکته مهم در خصوص رنگ سبز پرهای سبز قبا اینکه وی مهاجر است. شاید اگر رنگ سبز پرچم اینگونه تعریف شود سهمی هم ایرانیهای مهاجر در سراسر جهان از این نظر داشته باشند.

مرحله بعدی کار وقتی است که به هر ترفندی موفق شدیم برای شیدهای ملی مصداق هایی در جهان عینی بیابیم. سوال این است که این نمونه ها را چگونه برای نورسنجی و یا به قول فرنگی ها کالریمتری به آزمایشگاه ببریم؟ اینجاست که فرد و یا افرادی باید جانفشانی کرده و با دوربین هایی که دارای وفاداری Fidelity بالا هستند تصاویر سوژه را ثبت (ضبط) کنند. چون هر وسیله ثبات تا حدودی تصاویر سوژه ها را دچار اعوجاج می کنند بنابراین در این مرحله سپردن کار به اشخاص و یا موسسات متخصص و مورد اعتماد بسیار ضروری است.

مرحله آخر در حقیقت آسان ترین بخش کار است. به محض اینکه نمونه ها به آزمایشکاه رسیدند درمدت کمی، اندازه دقیق فرکانس و یا طول موج های مرتبط با آنها را می توان تهیه کرد. در آن صورت همه این اطلاعات در سایتی که در اول عرض کردم میتوان قرار داد.

البته پیشنهاد عملی تری هم وجود دارد. کمتر جائی را در ایران می توان سراغ گرفت که معادن سنگ نداشته باشد. می توان از سنگ های معدنی سبز و قرمز و سفید برای استاندارد کردن رنگ های پرچم ملی کمک گرفت. اینکار میتواند مزیت عمده ای هم داشته باشد و آن نوعی انعکاس خاک ایران در پرچم ملی است. میتوان بعد از تعیین نمونه های مورد توافق اکثریت، آنها را مستقیماً به آزمایشگاه فرستاد تا در سامانه رنگ سنجی معینی تعیین رنگ شوند و بعد از این به عنوان رنگ های معیار ملی بر گزیده شوند. همه اینها قابل بحث هستند. تا نظر اکثریت چه باشد.

پنج مرحله ای که عرض کردم شاید به نظر خیلی ساده بیاید ولی با توجه به روحیه ما ایرانیها، مطمئنم که سالها طول خواهد کشید تا مثل سایر ملل جهان رنگ های ملی خود را مطابق استانداردهای پذیرفته شده جهانی، تعیین و معرفی نمائیم. آن روز خیلی هم دور نیست. تعیین رنگ های پرچم فعلی ایران تا حدود زیادی مرهون تلاش های میرزا تقی خان امیر کبیر است و این روزها که مصادف است با 160 مین سال مرگ وی (مقتول به تاریخ 20 دیماه سال 1230 هجری شمسی)، شاید استاندارد کردن رنگ های ملی ایران به نحویی که مورد توافق اکثریت باشد، نوعی گرامیداشت و زنده کردن یاد این بزرگمرد و تثبیت تصمیمی باشد که وی سالها قبل گرفته است.