راویان اخبار و ناقلان آثار و طوطیان شکرشکن شیرین گفتار و خوشه چینان خرمن معانی چنان که افتد ودانی چنین نقل کرده اند که به بلاد فرنگ اعم از یروپ و اتازونی٬رسم بدین منوال باشد که به یوم چهاردهم از فوریه فرنگی برابر با ۲۵ برج دلو را یوم العشاق نام نهند و آنرا اکرام کنند.
سبب بدان باشد که یکی از مقدسین ایشان به نام حضرت والنتینوس(ع) به زمان یکی از سلاطین ظالم روم همت وافر والتزام کامل داشته به ترویج تزویج ونکاح بین رعیت از جمله اینکه با آنکه سلطان امر کرده بود عساکر قشون به فکر تاهل نباشند چون اگر تاهل اختیار کنند دیگر زهره جنگ و محاربه ندارند و میل شرب آب هندوانه در آنها فزونی می گیرد ولی حضرت به طور خفیه دخترکان را به نکاح اهل قشون در می آورد.خبر به امپراتور بردند.امر کرد به قتل والنتینوس و روز شهادت ایشان را یوم الوالنتاین گفته اند(جعل الله مکانه فی جنه)
ودیگر آن است که نقل کنند به یونان از عهد ارسطاطالیس و ا فلاطون که اعتقاد داشتند به یکی از ارباب النواع اروس نام.که موجودی بود علاف وبیکار و با تیر وکمان به هر سو سرگردان! و چون هدف مناسب یابدقلب فرد بخت برگشته با تیر خویش به زهر عشق مبتلا گرداند و او را به دام عشق وفلاکت می افکندو پس از آن دیگر خدایش او را رحمت کناد که از دست برفته است (به مصداق آیه شریفه: و اذا اصابت المصیبه و قالوا انا الله و اناالیه راجعون-چون بر ایشان مصیبتی اصابت کرد٬گویند ما از خداییم و به سوی او باز میگردیم ) و این نقش تیری به قلب یادگار آن اروس لعین است که هم جا ترسیم شود از کتب محصلین و نامه عشاق تا پشت وانت و اتوبوس و خودرو مسافرکشان و البت برخی خلایق آنرا به نام رومی این موجود یعنی کیوپید شناسند.
و از علائم یوم العشاق٬ نقل ونبات وشکلات ماکول و معسل باشد از مرسی تا هرشی و از سییز قندی تا موتزارت قوقل و شارفن و قیرادلیی و مشخصه دیگر الوان سرخ باشد بر هر چیز از دل چاک خورده عشاق تا گلسرخ و اسباب ملعبه و خرسک تدی همه به رنگ سرخ باشدکه از علائم بارزه یوم والنتاین باشد و نقل است به سبب این رنگ مولانا سلطانعلی پروین امر داده به تکریم و تعزیت آن !!
و فی هذا الیوم٬ خلق جشن گرفته و عشاق تحفه و خلعت به هم پیشکش کرده و با گل و شیرینی به استقبال دلبر روند و عشاق به معشوقینی که بیخبرند به نحوی از انحا خبر دهند از آن عشق جانسوز حال به هر وسیله: مکتوب محبت(love letter)تلغراف تیلفونی(sms) یا مکتوب الکتریک(e-mail) وابراز ارادت و عشق میکنندوخبر از آتش درون میدهند.وعاشقین گل سرخ داده وگویند: معشوقا از فراغت٬از ناله چو نایی شدم از گریه چومویی !و در این فقره فرق نمیکند عاشق از اناث باشد یا از ذکور
و نصیحت این حقیر به رجال وسروران گرام این باشد که برادران! علیکم به الوالنتاین!علیکم به الوالنتاین! مبادا فراموش کنید آن را !! پس به اجلال و اکرام این روز بپردازید و در آن گل و شیرینی و عطر(با کسر عین بخوانید!) و گوهر پیشکش کنید بر معشوقه و همسر خویش. و وای بر فراموشکار! که عاشقان فراموشکار الی الابد محروم شوند از زیارت جمال یار وبه سبب و عقوبت این نسیان معشوقشان خشتک دستار گرداند بهر آنان! و رسوا عالم گردند و شوهران فراموشکار شب لاجرم به خارج منزل بیتوته کنند در بساتین محلات و گذر و کوی ومسجد و چنان که دانید زمستان است و اتراق به خارج منزل امریست مشقت بار و دشخوار!!!
از آستان پیر مغان سر چرا کشیم/ دولت در آن سرا و گشایش در آن در است
یک قصه بیش نیست حدیث عشق و این عجب/ کز هر زبان که میشنوم نامکرر است
الاحقرمیرزا بایرام کاتب
