KIAROSTAMI

در نگاه ِ خسته ی غروبی دیگر،
در شرق ِ خویش،
از سمت ِ نادر ِ خود وارد می شوم (آ. ف)

واژه هایی ساده، پیوندی در ابهام، ترسیم یک خط، دو خط،... یک تصویر. و اینگونه است روح بی تاب نگارنده وقتی از پس یک چشم انداز زیبا گذر می کند. این تصویراست که نخست، تار و پودش را در قریحه اثرباقی می گذارد و سپس واژه ها از درون می تراوند. آری، این تصویر است که به واژه ها جان می بخشد.

و امّا آن سرگشتگی... ثانیه ای چند، ضرباهنگ طبیعت با تو یکی می شود، به سمتش خوانده می شوی، جلو می روی و شیدایی آغاز می شود. دشوار است توصیف چنین گرایشی: میل به درنگ، غرق در تماشا و در تصرف پیرامون. در پس گفتگو با طبیعت، حضور را می یابی، جایی در کنار برنایی روح.

انسانی با چنین شیفتگی، هر لحظه در آستانه خلق اثری است، تا که گلی صحرایی می شکفد، تا که پرنده ای بال می گشاید، بوی مدهوش کننده یاسی در حیاطی می پیچد-- هر لحظه که چیزی از طبیعت تا او کوچ می کند. و به گمان نگارنده این سرگشتگی، گونه ای از شکیبایی و عشق را می طلبد-- از برای تامل-- که تنها در ضمیربرخی بیداراست. آنچه توجه این افراد را بر می انگیزد و براحساس شاعرانه شان می افزاید، برای دیگران نادیدنی است. جای ایشان، درحاشیه دشت های فراخ، درچم و خم رود های روان، در کوهسارهای سرسبز، جای ایشان درمسیر ضرباهنگ طبیعت است.

اکنون و پس ازاین شرح گنگ، به اشعاری خواهیم رسید که این گونه تصویر سازی را در کلام خود جای داده اند. عباس کیارستمی درآفرینش این واژه های تصویرمدار، و ابداع آن در شعر پارسی سهم بسزایی دارد. هر چند که این گونه اشعار با ادبیات ما بیگانه باشد، سبکی است باز برای خلاقیت ها واندیشه های نو.

گرگی در کمین، مجموعه اشعارعباس کیارستمی، در سال 1384 به زیور طبع آراسته شد.

وی در این مجموعه می آورد:

" برگ چنار
فرو می افتد آرام
و قرار می گیرد
بر سایه خویش
در نیمروز پاییزی."( 57 )

و اگر پلک ها را ببندیم، روح ما میان سبک بالی برگ چنار، و نیمروز پاییزی قرار خواهد گرفت.

" تکه ابری سیاه
می بارد
بر تنها درخت سرو
در دامنه تپه ای سوخته."( 249 )

و یا که در چند سطربالا، صدای پای تر باران و تنهایی درخت، اثرملموسی می گذارد بر ادراک ما.

گاهی نیز تصویر و مفهوم در هم آمیخته می شوند:

"سیب از درخت افتاد
من
به جاذبه سیب اندیشیدم."( 242 )

دراین ابیات، حتی وزش باد را هم حس می کند ادراک، بر گونه واژه ها:

"گردباد
در هم پیچید
کتری جوشان چوپان را
بر فراز تپه."( 85 )

تضاد واژه ها در بسیاری ازفراز های شعر، با زیبایی خاصی در کنار هم قرار گرفته اند، و سایه روشن مرزهایی که گاهی در آن میان، رنگ می بازند وگاهی هویدا می شوند.

"کرّه اسبی سفید
زاده شد
از ماده اسبی سیاه
در آغاز سپیده دم."( 2 )

درجاهایی نیز با افکار شاعرانه ای روبرو می شویم که دارای مفاهیم گوناگونی هستند.

"ماه نو
شرابی کهنه
دوستی تازه."( 173 )

تصویری است بر روی سیمای شب. خطی از روشنایی، رگه های سپیده دم. واین نوشتار با امید به خلق تصویری نیکو در ذهن مخاطب، به پایان می آید:

ترنمی در دوردست،
شیدایی نزدیک...
شب،
و پس از آن،
من می مانم و چند واژه مهجور،
و یک گوشه تنها،
و اما بیش از هر چیز،
من می مانم،
در مزامیرش،
عاشقانه درگیر (آ. ف)

آریا فانی
بهمن 1385

Aria Fani is a member of the editorial board of Peyk magazine in San Diego, California