هیچ گناه کاری در جهنم نیست

آثار شجاع آذری با افراط گرایی و تنش های سیاسی در خاورمیانه از سوی در ارتباطند


Share/Save/Bookmark

هیچ گناه کاری در جهنم نیست
by الین نجمی
08-Jun-2011
 


گالری ژرم د نوآرمون (Jérôme de Noirmont در منطقه هشتم  پاریس برای نخستین بار در فرانسه میزبان آثاری از شجاع آذری بود
: پنج نقاشی‌‌ ویدئویی از مجموعه ای با عنوان «تمثال ها» (Icons, 2010)، و دو چیدمان ویدئویی، «روز قیامت» (The Day of Judgment, 2009)، و «هیچ گناه کاری در جهنم نیست» (There are no non-believers in Hell, 2010)، مجموعه آثار به نمایش گذاشته در گالری را تشکیل می دادند. 

شجاع آذری که متولد ۱۳۳۷ (1958) در شیراز است، از سال ۱۳۶۲ (1983)  در نيويورک منزل گزیده و در این شهر به کارش ادامه میدهد. خودش می‌گوید که از بچگی‌ مشغول کار فرهنگی‌ و هنری بوده است: نوشتن شعر و کار فیلم. پیش از علاقمند شدن به فیلم سازی و تهیه ویدئوهایی‌ که در کشورهای مختلفی‌ چون انگلستان، ایتالیا، سوئیس یا آلمان به نمایش در آمده اند، شجاع به تحصیل روانشناسی‌  پرداخته است. آشناییش با شیرین نشاط در سال ۱۳۷۶ (۱۹۹۷) به زندگی‌ مشترک و همکاری در بسیاری ازآثار او پس از عصیانگر (Turbulent, 1998) می انجامد؛ می‌توان از اولین فیلم بلند نشاط، `زنان بدون مردان` (2009)، به عنوان یکی‌ از آخرین نمونه‌های همکاری مشترکشان نام برد. نکته قابل توجه این که، با گذشت زمان، نشاط بیشتر به سمت سینما کشیده می‌ شود در حالی‌ که شجاع به طرف هنر‌های تجسمی یا ویدئویی. و حالا هفت، هشت سالی‌ هست که در این شیوه هنری به فعالییتش ادامه میدهد.

نمایشگاه محصول دو سال فعالیت آذری بود؛ شروع کارها مشخصا به دوران پس از انتخابات ایران باز می گردد (2009) و آخرین ویدئو، همین چند ماه پیش به پایان رسیده. به لحاظ تکنیکی، آثار شیوه ای را پی می گیرند که پیش از این شجاع و دوست نقاش ساکن آلمانش، شهرام کریمی، چند سالی ست که به اشکال گوناگون آزموده اند، و محصول تجربه شان را در نمایشگاه های دیگری از جمله «ایران از برون و درون» (Iran Inside Out, New York, 2009) به تماشا گذاشته اند: «نقاشی ویدئویی» ، تلفیقی از نقاشی و ویدئو، که در آن ویدئوکلیپ روی بوم نقاشی انداخته شده، و بدین ترتیب تحرک و جنبشی بر روی این صفحه دو بعدی پدید می آورد.

تمامی آثار به نمایش درآمده از آذری در گالری ژرم، به نوعی با درونمایه مذهب و افراط گرایی از یک سو، و تنش های سیاسی به ویژه در خاورمیانه از سوی دیگر در ارتباطند. او خود می گوید که کارهایش از تاریخ فرهنگ شخصیش، مینیاتورها، هنر آبستره، مینیمال و کنسپتوال غرب ریشه می گیرند. به این شکل، تصاویر شمایل های مذهبی با گفتار شکنجه گر آمریکایی زندان ابوغریب درهم می شود، نوحه خوانی عاشورایی در انفجارهای بیروت گم می شود، و ویدئو و نقاشی، سنت ایرانی و مدرنیته غربی در هم می آمیزند، تا منعکس کننده دلمشغولی های امروزین شجاع آذری باشند.

نمایشگاه نامش را وامدار واپسین چیدمان ویدئویی آذری بود که بر روی دو دیوار مجاور در طبقه اول گالری به نمایش درآمد: «هیچ گناه کاری در جهنم نیست»، که چیزی حدود شش دقیقه به طول می انجامد. این جا دو تابلوی معروف فرهنگ غرب، «شک قدیس توماس» اثر کارواجیو (Carvaggio, Doubting Thomas, 1602-1603)، و «قربانی کردن اسماعیل» از رامبراند (Abraham's Sacrifice, Rembrandt, 1635)، در قامت تجسم بنیان های فکری رنسانس و مدرنیته در غرب، مواد خام هنرمند را برای به چالش گرفتن موعظه های افراطی کشیش آمریکایی فراهم می کنند.

«روز قیامت»، بیش از پنج دقیقه به طول می انجامد؛ دستمایه اش نقاشی قهوه خانه ای ست که شجاع به شکلی ظهورش را در سالهای آغازین قرن بیستم در ایران، عکس العملی نسبت به تسلط زیبایی شناسی غربی که در دربار حاکم بود می داند.تابلوی استاد مدبر، پرده ای اخلاقی از اسلام شیعه، که به قیامت و قضاوت واپسین می پردازد، این جا  محملی می شود برای طرح مسائل منطقه خاورمیانه، و هرج و مرج سیاسی  که تحت لوای مذهب و مدرنیته در آن جاریست، این جا به شکلی روایت می شوند.  15 ویدئوی برگرفته از یوتوب به این «پرده» از تاریخ معاصر منطقه جان می بخشند.

و اما تصاویر زنده مجموعه «تمثال ها»، که با «روز قیامت» در طبقه هم کف گالری به تماشا در آمدند، با بهره گیری از شمایل قدیسین مذهبی شیعه، شکل گرفته، و به گونه ای ساختار شکنانه و جذاب، سعی در به چالش گرفتن جایگاه مذهب در زندگی روزمره جامعه ایرانی دارند. برگرداندن شمایل های محبوب در فرهنگ مردمی، و جایگزینیشان با چهره هایی از زنان معاصر ایرانی، به این تمثال ها ابعادی زنده، انسانی و زنانه می بخشند که کمتر می توان بی تفاوت از کنارشان گذشت.

دستکاری در مقدسات، گوناگونی منابع تصویری و ادغام رسانه های تصویری و صوتی از مشخصه های کارهای این هنرمند به شمار می روند.

نمایشگاه "هیچ گناه کاری در جهنم نیست"، از ابتدای ماه آوریل تا ۱۹ ماه می در گالری ژرم بر پا بود.

الین نجمی


Share/Save/Bookmark