REDEMPTION

مادرم تعریف می کرد که روزی پس از انقلاب به منزلمان در باغ فردوس، شمیران می رفت. کوچه خانه ما بن بست بود، همان کوچه ای که مدرسه دخترانه صفی نیا آنجا بود.

او متوجه می شود که ماشین جیپ ارتشی در کنار منزل ما ایستاده و چند پاسدار بیرون ایستاده اند. نگران، وارد حیاط منزل می شود و آیت الله طالقانی را آنجا می بیند که برای دیدار پدرم آمده است. هراسان رفته و دست او را می بوسد و به او می گوید دستم بدامانتان مملکت دارد از بین می رود! آقای طالقانی با ان لحن مهربانش می گوید یعنی می گویید از زمان شاه نیز بدتر شده است؟!

مادرم، می گوید بله، وضع بمراتب بدتر است. اقای طالقانی هم در جواب می گویند، زمانی این مملکت درست می شود که عمامه من و امثال مرا از همین تیر های چراغ برق خیابان پهلوی اویزان کنند!

آیت الله طالقانی با همه ی داستان هایی که بر او رفت، چندی پس از انقلاب درگذشت ؛طالقانی با پدرم و دیگر اعضا جبهه ملی و نهضت ازادی چندین و چند بار در زمان شاه به زندان افتاد و مبارزه کرد.

اما حالا که به مناسبت درگذشت آیت الله منتظری سخن از کارنامه ی سیاسی اوست باید توجه داشت که آیت الله منتظری اگرچه از همان ابتدا با خمینی همراه بود و قرار بر جانشینی وی به عنوان رهبر آینده ی جمهوری اسلامی بود اما در مقطعی تاریخی دریافت که راه او راه خمینی نیست پس در برابر خمینی ایستاد و هزینه ی عمل خود را نیز با خلع مقام خود از جانشینی ولایت فقیه پرداخت. اگرچه خود از بنیانگذاران ولایت فقیه در ایران پس از انقلاب بود اما در راه جدا کرده ی خود از خمینی بود که دریافت این سیستم کارایی ندارد و گرچه هرگز با صراحت از رد اصل ولایت فقیه که زمانی از حامیان جدی آن بود سخنی به میان نیاورد اما با موضع گیری ها و سخنرانی ها و نیز نامه ی تاریخی خود پیش از فاجعه ی ملی تابستان 67 نشان داد که جای او نه در کنار ولایت فقیه که در کنار مردم است.

به عنوان فردی غیر مذهبی، همواره آگاه بوده ام که بخش بزرگی از جامعه ایران مذهبی بوده و هست. گاهی با خود فکر می کنم که در بزنگاههای تاریخی کشور ما، شاید خیلی از روشنفکران ایرانی این وسعت مذهبی بودن جامعه را در محاسبات خود آنگونه که باید به حساب نمی اوردند. نویسنده امریکایی ترنس اودانل که 14 سال در اطراف شیراز زندگی می کرد در کتاب خود "درباغ سالارجنگ" نوشته است: "اگر اسم خدا در هر ورق از این کتاب می آید نه به خاطر این است که من آدم مذهبی هستم بلکه از این ناشی می شود که مردم ایران عمیقا معتقدند و در جامعه ایران خدا جزو مهمی از اجزا این جامعه است."

درروزهای اخیر پس از درگذشت آیت الله منتظری در فیس بوک و دیگر محیط های مجازی بودند کسانی که تنها بر نقش منتظری در تحکیم ولایت فقیه و نظام جمهوری اسلامی تاکید می کردند بدون انکه نقش تاریخی او در افشای جایات جمهوری اسلامی که خود از پایه گذاران آن بود را به حساب جدی بیاورند. حال آنکه ما می دانیم که در تمام مذاهب دنیا، همواره روحانیونی بوده اند که با مردم همراه شده اند، از حقوق مردم دفاع کرده اند و در کنار انان قرار گرفته اند. پاپ سابق وقتی جوانی بود در کلیسا در کشورش لهستان علیه ستم جوئی به یهودیان بلند شد و اعتراض کرد. بزرگترین مدافع مردم در امریکای لاتین روحانیون کاتولیک بودند که علیه دیکتاتورهای کشورهای امریکا ی لاتین سخن گفتند و حتی عده ای از انان جان خود را در این راه از دست دادند. بسیاری از مبارزین و طرفداران جنبش مشروطیت در یک قرن پیش خود روحانی بودند.

شاید بتوان گفت که تنها این در کنار مردم قرار گرفتن است که نقش نیک بر خاطره ها ثبت می کند. در کسوت روحانی بودن و یا که روشنفکر لائیک اینجا برای ثبت شدن نام نیک در خاطره ی مردم کفایت نمی کند.

آیت الله حسینعلی منتظری یکی از آنگونه مردان دینی زمانه ی خود بود که مصلحت را فدای سخن صادقانه و کوبیدن مهر بر سندیت خمینی نکرد. منتظری چهره ای مهربان و شیرین داشت. نام او نیز در کنار دیگر روحانیون پشت کرده به قدرت و با مردم در کنار نام آیت الله طالقانی و روحانیون مترقی عصر مشروطیت در اوراق تاریخ معاصر ایران ثبت خواهد شد.نام و یادش گرامی.

فریبا امینی