چندهمسری در ادبیات ایران

نظامی فقط زوم می کند روی عشق خسرو و شیرین و از نهصد و نود و هشت زن دیگر سخنی به میان نمی آید


Share/Save/Bookmark

چندهمسری در ادبیات ایران
by Mahasti Shahrokhi
05-Nov-2008
 

چندهمسری در ادبیات ایران، را به طور مثال در"خسرو و شیرین" نظامی داریم، توجه داشته باشید که چون در ایران آقایان همیشه مقدم اند، اسم خسرو خان قبل از نام شیرین خانم می آید، در داستان "خسرو و شیرین" زنهای دیگر همه در مه و غبار به سر می برند و فقط از مریم می شنویم و دسیسه هایش برای ملکه و یا سوگلی شاه باقی ماندن و سر به نیست کردن هووها. از آن طرف شیرین پس از آن که به همسری خسروپرویز در آمد، در قصری وسط بیابان (انها که قصرشیرین را دیده اند می فهمند چی می گویم) زن دوره ی شکار خسروخان شد. یعنی خسرو پرویز گه گاه برای شکار و یا به بهانه شکار به آن منطقه می آمد و جلوس می فرمود.

شیرین در آن غربت و برهوت برای رفع تنهایی با جوان هنرمندی گرم گرفته بود تا این که فضول ها و فتنه ها به شاهنشاه خبر دادند که چه نشسته ای زنت با فرهاد گرم گرفته و شاهنشاه هم با حقه ای فرهاد را از سر راه خود برداشت. یعنی چند همسری وجود داشت ولی فقط برای آقایان و هر آقای ایرانی هم سلطان خانه ی خویش است دیگر!

البته همه ی هزار زن حرمسرای خسروپرویز در داستان نظامی تک زنه پدیدار نمی شوند و چون ذهنیت نویسنده اش، تک همسره است، نظامی همسرش آفاق را مانند جان شیرینش دوست می دارد و هیچ خیال حرمسرا باز کردن ندارد و ذهنش اصلاً نمی داند حرمسرا یعنی چه و عشق پرشور خود را به همسرش، جایگزین عشق خسروپرویز می کند و داستان شیرین عشق خود را می سراید.  نظامی فقط زوم می کند روی عشق خسرو و شیرین و از نهصد و نود و هشت زن دیگر سخنی به میان نمی آید و فقط مریم رومی مانند ملکه و یا همسر اول و یا همسر سابق نقشی سیاسی و منفی دارد.

در ادبیات معاصر رمان "شوهر آهو خانم " از علی محمد افغانی را داریم که مطابق معمول، زن دوم برای خودش رقاصه شیطانی است که مرد نجیب زن داری را از راه به در کرده و فریب داده است ( دلم برای آن مرد نجیب سر به راهی که می رود نجیبانه زن دوم و جوانتر می گیرد و می آورد توی خانه پیش زن و بچه اش، کباب است! لابد باید پای درددل او هم بشینیم؟)

 البته نویسنده داستان، به خوبی می داند که در قرن بیستم چندهمسری و داشتن همسر دوم در جامعه امری ناپسند است، از این رو تصمیم می گیرد با گذاشتن تمامی تقصیرات و گناهان بر دوش "زن" یعنی در واقع چهره ی فریبنده و اغواکننده ی زن، "مرد" را در دادگاه اذهان عمومی تبرئه کند؛ در نتیجه زن دوم را سبک سر و جلف و رقاصه و شنگول و غیروفادار نشان می دهد.

و صد البته هیچ کس در این میان از خود نمی پرسد که اگر زن دوم این همه عیب داشت و این قدر پلید بود، چطور شد که مرد حسابی و میانسال و با تجربه ای با داشتن همسر نیک و وفادار ناگهان مانند پسرنوجوان تازه بالغی فریب او را خورد و خود را در آغوش این موجود پلید و اهریمنی انداخت؟ و بایست باز هم فکر کنم تا نمونه های دیگری را به یاد بیاورم. از قضای روزگار ماجرای "شوهر آهو خانم" در کرمانشاه می گذرد که به قصرشیرین چندان دور نیست!

در ضمن، در فصل "بازار جهان" از رمان "صبح نهان" به مورد دو زنه بودن، یا تجدید فراش آقایان پرداخته ام. رویارویی یک تاجر بازاری که تازه از ایران آمده با میترا که در پاریس زندگی دانشجویی دارد را در قسمت 31 و 32 می خوانید. البته این رمان 18 سال پیش نوشته شده و در آن دوره هنوز این لوایح ملیح مردپسند رو نشده بود و زیرزیرکی بود.

در مورد عشق زنان شوهردار به مردان جوان در ادبیات فارسی هم خواهم نوشت ولی الان بحث بیشتر بر سر ریشه های چندهمسری نزد مردان ایرانی است که اینها به یادم آمد و نوشتم

_____________

در همین ارتباط: گام بعدی: عادی سازی چندهمسری در جامعه و در اذهان عمومی


Share/Save/Bookmark

Recently by Mahasti ShahrokhiCommentsDate
رود خانه ای از شعر
3
Sep 10, 2012
محبوب و مردمی
4
Jul 31, 2012
در غیبت آن غول زیبا
63
Jul 23, 2012
more from Mahasti Shahrokhi
 
default

Not true!

by Concerned Iranian (not verified) on

The writer says Iranians, because of their male chauvenism, traditionally place male names ahead of female names in their stories. She then gives as an example, Khosrow va Shirin. Well, what about Shirin-o-Farhad, Layli-o-Majnoon. and the like?? I do not think they placed one name first simply to say they are superior. The names just worked out better. Very cynical views. The writer simply just does not like men, and she should say so. This is a free country, speak your mind openly and clearly! No need to speak in code. As for the so- called "history" contained in the article, my advice to her: Don't give up your day job!


default

هر که را از بهر کاری ساخته اند!

Mahastifan (not verified)


خانم شاهرخی عزیز
آیا بهتر نیست مثل سابق داستان بنویسید -چون داستان نویس خوبی هستید- و نقد نویسی را رها کنید؟

به نظر من داستان نویسی خوب بالاتر از نقد نویسی است و استعداد شما در آن رشته است تا در دومی.

با احترام


Souri

What to say ?

by Souri on

When I first read this article, I was about to write something to let know how disgusted I feel about this non-sense article, its inaccuracy and the false and free accusation.

I am tired of this out-liner " feminist" who mislead all the people about what the real feminists say and what is the feminism all about. This man-hater stream is not the " feminism".....

but you know what ?

I feel so tired of all that I see is posted in this website now, that I let it go. It really not worth it. From now on, I will be much more selective, only read the poeple whom I know their posts worth my time and conrtribution.

It became a site of too much blah blah and non-sense (sorry no offense to anyone) but this is really how I feel now.

I let it go. This article was really very disappointing.


TheMrs

vah vah

by TheMrs on

This was embarrassing.

Was it a literary analysis? The matalaks and judgments tell me it’s more personal than that. Was it a social commentary? There was nothing social about it. I didn’t read anything about the roots of polygamy in this article. I want my time back!!! It annoys me to no end that this kind of hysterical ranting makes feminists look like a bunch of chicks with no qualifications running around in a mad panic ready to just pick at anything.

Next time, please stay on topic and mark the verses you are referring to.

There’s nothing wrong with being angry and judgmental, but then, don’t call it a bahs.


IRANdokht

I agree

by IRANdokht on

I agree with Nezami fan (the first comment in english). 

Nezami's Shirin was not an abused woman, she was not petty and she represents the strong female role model for a lot of Iranian women throughout centuries. It's absurd to destroy her image in the name of feminism!

Apparently you didn't read the book in Farsi, or maybe the poems were difficult, I am not sure if your english is better, otherwise I would ask you to read Nazy Kaviani's great work posted on this site. 

Please do not write haphazardly. A writer has a huge responsibility, and should take that responsibility seriously.

IRANdokht


default

I like to know

by MRX1 (not verified) on

I like to know who are these people that can afford to have more than one spouse these days? Then I like to learn thier secrets! 99% of men can not keep up with one wife, much less multiple ones. if you can though, more to you!


default

شما این مطلب را نخوانده اید

to Nezami fan (not verified)


آقای طرفدار نظامی آمدی اینجا بدون این که مقاله خانم شاهرخی را خوانده باشی و طنز و شوخ طبعی ایشان را دریافت کنی برای ما یک ساعت کنفرانس دادی انگار با بچه طرفی. از خواندن کامنت شما چیزی نیاموختیم جز بغض و حسادت و فضل فروشی.


default

Don't be so sure ... nezamie ganjavi

by KouroshS (not verified) on

Ey baba. haj khanoom/ haj agha

I think you can call off the search. This man right here is the one who in his zamir or zamar or anything you want to call it hates, despises, abhors, chand zane zendegi kardan.
You must have been screwed over big time by men in your life, But this is not how you should deal with it. It is like saying all women are who***. Would you like to hear that?

By the way. Noon be nerkhe rooz khordan Vs Gharizeye khodadai Are two completely different things. Yet another typical failed Feminine attempt to focefully shove a totally illogical and irrelevant point, down public's throat,

How disastrous.


default

Some comments

by Motafaker (not verified) on

Nezami ganjavi couldn't say it any better. A lion has multiple chicks too. Do his chicks complain? We are animals too, in biological sense.


default

To "Nezami Ganjavi"

by Thinker (not verified) on

What kind of Nezami Ganjavi are you when you write "Gharizeh" with Zaat instead of Ze? You see, you need to go back to Akaaber before writing a paternalistic comment like that. Then again, you certainly don't know what paternalism mean.


default

مهستی

نظامی گنجوی (not verified)


دخترم، یک چیزی خدمتت عرض کنم. باور کن اگر تمام دنیا را بگردی یک مرد پیدا نمیکنی که در ضمیرش با تعدد زوجات و چند زنه بودن مخالف باشد. منتها مردها بخاطر نون به نرخ روز خوردن در کوجه خیابان این غریضه خداداد را کتمان میکنند.

شما مطمئن باش


default

Polygamy is shameful

by Thinker (not verified) on

Only backward people are for polygamy and call it "good".

However, I didn't see anything in the article about the "roots" of polygamy, as the author claims to have tried explaining.


default

Mahasti: Polygamy Is Good

by Activist (not verified) on

Instead of trying to abolish polygamy, I suggest you campaign for women to be allowed multiple husbands as well.

Mahasti: Please do not seek to impose your oppressive sexual norms on other people. Do not restrict the right of those who wish to be polygamous.


default

Ms. Shahrokhi

by Nezami Fan (not verified) on

There you go again, talking like the ultimate authority on Persian literature and feminism. I am appalled by your article first and foremost for its obvious mis-statements and inaccuracies about Nezami's account of Khosrow and Shirin. I am also disappointed in your taking blatent liberties with that story. You must go back and read that story again and read Saeedi Sirjani's Do Zan, before you try this again. Maybe then you will learn the following easy to spot facts about a story you just destroyed through your illiterate attacks.

A. In the story, Shirin did not marry Khosrow until his wife died. Shirin became the queen through that marriage.

B. Shirin was not even Khosrow's mistress or concubine. They did not have sex, not even once, before their marriage. She was his love as he was hers, and she did move to live near him, but the most beautiful part of Nezami's story is focused on Shirin's refusal to sleep with a married man.

C. Nine hundred years ago, Nezami did a great job of defining the ultimate strong woman in Shirin. Nezami's Shirin was beautiful, educated, athletic, and artistic, with integrity and moral character.

What, may I ask, qualifies you to speak such nonesense about that beautiful story? Stick to issues you know and understand Ms. Shahrokhi. This story has obviously been way over your head.

This article was embarrassing to read.